________________
૩૩. સમાનાર્થી (પર્યાયવાચી શબ્દો
એકસરખા અર્થવાળા શબ્દો “સમાનાર્થી અથવા પર્યાયવાચી' શબ્દો કહેવાય છે. જોકે અર્થની દૃષ્ટિએ એમાં થોડો ઘણો તફાવત તો રહેવાનો જ. હિંદુઓ જેને “મંદિર' કહે એને માટે જ ખ્રિસ્તીઓ સમાનાર્થી શબ્દ દેવળ' વાપરે, તો જેનો એને જ માટે સમાનાર્થી શબ્દ “દેરાસર' પણ વાપરે. કોઈ કામ અઘરું કે “કઠણ' કહેવાય અને એવી જ રીતે દાખલો ગણવો મુશ્કેલીવાળો હોય ત્યારે કઠણ' કહેવા કરતાં “અઘરો' કહેવામાં વધુ ઔચિત્ય જણાવાનું. અગત્યના સમાનાર્થી શબ્દો : અદેખાઈ - અસૂયા, ઈર્ષ્યા અચરજ - અચંબો, અજાયબી, આશ્ચર્ય, હેરત, વિસ્મય,
નવાઈ, તાજુબી અક્કલ - બુદ્ધિ, મતિ, મેધા અચળ - દૃઢ, સ્થિર અણગમો - અરુચિ, કરાગ અખિલ - આખું, સમગ્ર, સકળ, નિખિલ અગ્નિ - આગ, અનલ, પાવક, હુતાશન અચાનક - એકાએક, એકદમ, અણધાર્યું અતિશય - પુષ્કળ, ઘણું વધારે, અત્યંત, અધિક અદ્ભુત - અલૌકિક, અજાયબ, આશ્ચર્યકારક અનાદર - તિરસ્કાર, ધિક્કાર, અવહેલના, અવજ્ઞા અનિલ - વાયુ, સમીર, મહુત, પવન, વાયરો અરજ - વિનંતી, વિજ્ઞપ્તિ, વિનવણી અવાજ - નાદ, ઘોષ, સાદ, ધ્વનિ અંધકાર - અંધારું, તિમિર, તમ આકાશ - આભ, આસમાન, નભ, ગગન, અંબર, વ્યોમ આત્મજા - પુત્રી, દીકરી, તનયા આનંદ - હર્ષ, ઉમંગ, ઉલ્લાસ, ખુશી
૨૩૬
