________________
પ્રથમ નરકમાં ઉત્કૃષ્ટ આયખે નારકી થયો. ત્યાં અનેક દુઃસહ દુઃખો સહી અંતે ત્યાંથી અવીને અહીં મૃગાવતી રાણીની કુક્ષિમાં ઉત્પન્ન થયો. તેથી રાણીને અને રાજાને પણ ભારે કષ્ટ થયું. અંતે તે જભ્યો પણ વિડંબના પામતો છતો પોતાનો કાળ નિર્ગમન કરે છે, તે ર૬ વર્ષનું આયુષ્ય પૂર્ણ કરીને અનેક નીચ અવતારો લઈ ભવભ્રમણ કરશે. હિંસાનો આવો કટુક વિપાક. સાંભળી ચતુર માણસોએ ચેતીને ચાલવું ઘટે છે. મતલબ કે કોઈ પણ પ્રાણીને કદાપિ કોઈ પણ રીતે દુઃખ ઊપજે તેમ કરવું નહિ.
સાગરચંદ્રની કથા (ગાથા-૩૮) આ ભરતક્ષેત્રમાં મલયપુર નગરને વિષે અમૃતચંદ્ર રાજાની ચંદ્રકળા નામની રાણીની કુક્ષીથી ઉત્પન્ન થયેલા સાગરચંદ્ર કુમારે એકદા કોઈક પુરુષ પાસેથી પાંચસો દિનાર દઈને એક ગાથા ગ્રહણ કરી. તે ગાથા આ પ્રમાણે હતી. ' अपत्थियं चिय जहा एइ, दुहं तह सुहंपि जीवाणं, ता मुत्तुं सम्मोहं, धम्मे च्चिय कुणइ पडिबंध. १.
તેનો પરમાર્થ એવો છે કે જીવોને દુઃખ તેમજ સુખ પણ ખરેખર જ્યારે વગર ઇચ્છાએ જ આવી મળે છે ત્યારે સંમોહ મૂકીને (મુંઝાયા વિના) કેવળ ધર્મને વિષે જ પ્રતિબંધ (આગ્રહ-વિશ્વાસ) કરવો. તે કુમાર કદાચિત્ ક્રીડા કરવા ઉદ્યાનમાં ગયો હતો ત્યાંથી તેને કોઈએ અપહરી લીધેલા પોતાને તેણે સમુદ્રમાં પડેલો જોયો. ભાગ્યયોગે કાષ્ઠખંડને પામી તે સમુદ્રની પાર પહોંચ્યો. પૂર્વોક્ત ગાથાના સંસ્મરણથી સર્વ દુઃખને અસત્ લેખી ફરતા એવા તેણે કોઈક અરણ્યમાં ફાંસો ખાતી એક દિવ્ય કન્યાને જોઇ. તેની પાસ છુંદીને તેણે એનું રક્ષણ કર્યું. તે કન્યા ભાનુરાજાની પુત્રી કમળમાળા
१५२
श्री पुष्पमाला प्रकरण
