________________
સપ્તમે! અધ્યાય – દ્વિતીયપાદ [ ૪૩૫
વિભક્તિવાળા શબ્દને દિશા. દેશ. અને કાલ અર્થમાં ધા' પ્રત્યય લાગે છે, પ્રાચી વિગ રમ્યા -પ્રાચી + થા = પાઘ્રમ્યમ્ = પૂર્વ* દિશા રમ્ય છે. પ્રાપ્ત દેશ જાહઃ વાચ્: = પ્રાત્રમ્યઃ = પૂર્વ તરફના દેશ અથવા પૂર્વકાળ રમ્ય છે પ્રાચ્યાઃ વિશ:, દેશહાહામ્યાં વા આવતઃ = પ્રા+ થ = કાગળનતઃ=પૂર્વ દિશાયી, પૂર્વ દેશથી, અથવા પૂર્વકાલથી આવેલા, પાચ્યાં દિશિ, देश कालयोः वा वासः = प्राची + धी = प्राग्वासः પૂર્વ'દિશામાં, પૂર્વ' દેશમાં, અથવા પૂ`કાલમાં વાસ – વસવાટ. અહિં “ लुबञ्चः [૭–૨–૨૨૩ ] ” એ સૂત્રથી ધા પ્રત્યયનેા લાપ થયેલ છે. ઋદ્ર-રષ્ટાતૌ ઉધાસ્ય || ૭-૨-૧૪ ||
=
=
6
=
=
દિક, દેશ અને કાલ અથમાં, પ્રથમાં, પોંચમી અને સપ્તમી વિભક્તિવાળા ઊર્ધ્વ' શબ્દને વરઃ અને દ્ર્ષ્ટિા' પ્રત્યયા લાગે છે અને તેના ચેાગમાં ઊધ્વ ને સ્થાને ઉપ · આદેશ થાય છે. સર્વ रम्यम् - ऊर्ध्वा दिग् रम्यम्, ऊर्ध्वात् रम्यम्, ऊर्ध्वं रम्यम् ૬ + ft ૩૫+ ૨ ==પર_મ્યમ, નરિષ્ટાન્ उपरिष्टात् रम्यम् आगतः, વાસો વા = ઉપરની દિશા રમ્ય છે, ઉપરની દિશાથી રમ્ય છે, અથવા ઉપરની દિશામાં રમ્ય છે. પંચમી – ઉપરની દિશાથી, ઉપરના દેશમાંથી અથવા ઉપરના કાળમાંથી આવ્યા. સપ્તમી – ઉપરની દિશામાં, ઉપરના દેશમાં અથવા ઉપરના કાળમાં રહેઠાણ.
-
पूर्वा - वर - ऽघरेभ्योऽसस्तात पुरवश्चैषाम् || ૭-૨-૫ ||
દિશા, દેશ અને કાલ અર્થાંમાં, પ્રથમા – પંચમી એને સપ્તમી વિભક્તિવાળા પૂર્વ, અવર અને અધર શબ્દને અસ્ ’ અને
6
