________________
અને “મહા આરંભમાં હું પડ્યો છું તે ઠીક નથી', એમ લાગે, તો ઘણા માનસિક પાપથી બચી શકાય.
જે આરંભમાં ઘણા જીવોની હત્યા થતી હોય, તેવા આરંભને મહા આરંભ કહેવાય છે. પંદર કર્માદાન વગેરે મહારંભમાં ગણાય. જેમાં ઘણાં કઠોર કર્મો કરવાં પડતાં હોય, જેમાં ઘણા જીવોને ત્રાસ ઊપજતો હોય, જેમાં ત્રસ જીવોની ભારે હિંસા થતી હોય, આ જાતના ધંધા આદિ મહારંભમાં ગણાય. કારખાનાં વગેરે મહારંભમાં ગણાય.
મહારંભ ન કરવા છતાં પણ મહારંભમાં હિસ્સો હોય, એવાઓ આજે તો ઘણા છે ને ? શેરહોલ્ડરો એ મહારંભના હિસ્સેદારો છે. જે કારખાનાના શેર હોય, તે કારખાનાની કમાણીમાં રાજી થાય અને એ કારખાનું ખોટમાં જાય, તેમાં નારાજ થાય. કારખાનું વધારે કમાણી ક્યારે કરી શકે ? વધારે વખત ચાલે તો ને ? જેમ જેમ ઉત્પાદન વધે, તેમ તેમ શેરહોલ્ડરો રાજી થાય અને જેમ જેમ રાજી થાય, તેમ તેમ એ મહારંભના પાપથી બંધાય.
સભા : શેર તો અમે વ્યાજ ઉપજાવવા માટે રાખીએ છીએ, તેમાં કારખાનાનું પાપ કેમ લાગે?
કારખાનું સારું ચાલે છે, એવા સમાચારથી રાજી થાવ કે નહિ ? કારખાનું ખોટ ન કરે, એવી ઈચ્છા થાય ખરી કે નહિ ? કારખાનું બંધ થઈ જાય નહિ, એવું મનમાં ખરું ને ? ત્યારે વ્યાજ માટે તમે તમારા મનને કેવાં ભયંકર પાપોમાં યોજી દીધું છે ? ,
સભા : એમ તો દેરાસરના પૈસાનું વ્યાજ ઉપજાવવા માટે પણ શેરો લેવાય છે.
એવી રીતે દેરાસરનો વહીવટ કરવાનું કોણે કહ્યું ? દેરાસરનો અને દેવદ્રવ્યનો વહીવટ કેમ કરવો, એ માટે શાસ્ત્રમાં તો ઘણું કહ્યું છે, પણ તે ન સાંભળે ત્યાં કરવું શું? એક તો વ્યાજ વધારે ઉપજાવવાનો ખોટો મોહ વધ્યો અને સાથે સાથે “મારા વહીવટમાં દેરાસરની મૂડી આટલી વધી’-એમ કહેવાય, તેનો મોહ વધ્યો, એટલે બીજું જોયું નહિ અને મૂડી વધારવાનું જ લક્ષ્ય રાખ્યું. દેરાસરમાં શું કરવું જોઈએ, એનો વિચાર કેટલાએ કર્યો ? જો દેવદ્રવ્યનો બરાબર ઉપયોગ કરવામાં આવે, તો આજે કેટલેક ઠેકાણે
પૂ.આ. રામચન્દ્રસૂરિ સ્મૃતિગ્રંથમાળા -૮૨છે
