________________
યુગે યુગે પાટણની પ્રભુતા
|| પ્રાચીમહાત્મ્ય |
૩૧૮
श्री मार्कंडेय उवाच ॥
.મહાનવી ? ||
ततस्तस्माद्रूद्रकूपात्
માર્કંડેય બોલ્યા :- ત્યારપછી સરસ્વતીએ રુદ્રકૂપમાંથી પ્રાચી થઇ, ગંગા તથા યમુના એ બે મહાનદીઓનું સ્મરણ કર્યું. ૧
સ્મૃતમાત્ર...
..તત્ત્વોવરમ્ ॥ ૨ ॥
સ્મરણમાત્રથી તેમની સખીઓ (ગંગા-યમુના) પ્રીતિપૂર્વક ત્યાં આવી, જેમની સાથે દેવીએ (સરસ્વતીએ) સરોવરમાં પ્રવેશ કર્યો. ૨
પત્ર.
પ્રયાવૃત્તિષિવંતે ॥ ૩ ॥
ત્યાં ગંગા યમુના, મધ્યભાગમાં રહેલાં દેવી સરસ્વતી મુક્ત વેણી-તીર્થ (ત્રિવેણી) પ્રયાગથી પણ ઉત્તમ છે. ૩
प्राचीसरस्वती.
.પ્રમુખ્યતે। ૪ ।।
જ્યાં પ્રાચીસરસ્વતીતીર્થ હોય, ત્યાં તેનાથી વિશેષ બીજું શું (કર્યું તીર્થ) શોધવું ? જેના દર્શનમાત્રથી મનુષ્ય પાપમુક્ત થાય છે. ૪
ये पिबन्ति..
નથી. ૭
..મુનિવ્રવીત્ ॥ ધ્
જે મનુષ્યો પ્રાચીસરસ્વતીનું જલપાન કરે છે, તે મનુષ્યો નથી (અર્થાત્ દેવો છે) એમ માર્કડેય ઋષિનું કહેવું છે. ૫
शुचिर्वाऽप्यशुचिर्वापि...
.સરસ્વતીમ્ ॥ ૬ ॥
પવિત્ર કે અપવિત્રતામાં, દિવસે કે રાત્રિએ, પ્રાચીસરસ્વતીમાં આવ્યા પછી, સ્નાનદાનાદિક કાર્યો અવશ્ય કરવાં. ૬
સ્વનઃ
.મહાનવી || ૭ ||
આ પ્રાચીસરસ્વતીતીર્થ સ્વર્ગની નિસરણીરૂપ છે, જે દુષ્કર્મ કરનારાઓને પ્રાપ્ત થતું
તત્ત્વળપિંડવાનાન...
.પિતાઃ ।। ૮ ।।
ત્યાં આગળ તર્પણ અને પિંડદાન દ્વારા પુત્રથી તર્પિત થયેલા પિતરો (કદાચ) નરકમાં પડેલા હોય તો પણ સ્વર્ગમાં જાય છે. ८
ऋषिभिस्तस्य.
તે ।। ।।
ત્યાંનાં તીર્થોનાં મહાત્મ્યો ઋષિઓ વડે પૃથક્ પૃથક ગવાયાં છે, જેનાં ઊભય કુલો (બન્ને કિનારાઓ) ઉપર યજ્ઞોપવીત કાર્યો કરવા યોગ્ય છે. ૯
