________________
બ્રહ્મદર સ્પર્શના લોભે સાતમી નરકે પહોંચી ગયા. સુમંગલાચાર્યને પીઠમાં ગાંઠ થઈ હતી. કોઈ શ્રાવકે કમરમાં બાંધવાનો પટ્ટો આપ્યો, જેથી આરામથી બેસી શકાય. રોજ ઉપયોગ કરવા લાગ્યા. અને પટ્ટા સાથે જ ગાઢ મમત્વ બંધાઈ ગયું. મરીને અનાર્ય દેશમાં પંગુ રાજકુમાર થયા. પછી તો શિષ્યોએ બોધ કર્યો પણ એકવાર તો આ મમત્વ પછાડી નાખે જ.
સાધુ બનતાં સકલ સંસાર છોડનારા અમે ક્યારેક ચીંથરામાં અટવાઈ જઈએ તેવું પણ બને. ઉપાશ્રયમાં હવા-પાણી સારાં અનુકુળ આવી જાય અને છોડવાનું મન ન થાય તો મરવાનું થઈ જાય. સાધુ તો ચલતા ભલા... - દશવૈકાલિકમાં લખ્યું, મમત્તભાવ ન કલિંપિ કુજા.... બધી જ જગ્યાએ સાધુએ ફાવે તેમ મન
ઉપર રાખી દેવું જોઈએ. સર્વત્ર દેવગુરૂપસાય બોલનારો સાધુ પ્રસન્ન જ હોય. સ્ત્રી પ્રત્યેનો રાગ - જીવનભરનો હોય, મરતાં સુધી પણ ન છોડો તો દુર્ગતિ નક્કી જ થવાની.
ગૌતમને પ્રભુ મહાવીરે દેવશર્માને પ્રતિબોધવા મોકલ્યા, સમજાવ્યા, સાચું લાગે છે, પણ સંસારને છોડવાની ઈચ્છા થતી નથી. તમે બધાં જીવો છો સાથ-સાથ પણ મરવાનું સાથ સાથ નથી. દેવશર્મા બોધ ન પામ્યા અને ગૌતમ ત્યાંથી નીકળી પરમાત્મા વીરના નિર્વાણના સમાચાર સાંભળી રસ્તામાં જ કેવલજ્ઞાન પામે છે. દેવશર્મા ઊભો થવા જાય છે ને મૃત્યુ પામે છે. મરણ પામવામાં તો ક્યારેક એક જ ઠોકર બસ છે.
કેવલજ્ઞાનથી ગૌતમ દેવશર્માના જીવને પોતાની સ્ત્રીના માથામાં લીખરૂપે ઉત્પન્ન થયેલો જુએ છે. આ છે રામની માત્રા. ચોવીસ કલાક હવે તું વાળમાં જ બેસી રહે. સ્ત્રીને પણ આવશે ત્યારે કાંસકી લઈને તને ફાંસી આપી દેશે. . : એક રાજા પત્નીઓમાં ભારે મોજીલો હતો. એક સંન્યાસીએ રાજાને કહ્યું, તું સાતમે દિવસે મરીને ગટરમાં પંચરંગી કીડો થઈશ.. પણ રાજાને આ વાત ન ગમી. એણે સૈનિકોને કહ્યું, જો હું ત્યાં ઉત્પન્ન થાઉં તો કીડાને મારી નાખજો. સાતમા દિવસે મૃત્યુ થયું જ. અને રંગબેરંગી કીડો થઈ ગયો. સૈનિકો ગટર ઉલેચીને મારવા પ્રયત્ન કરે છે પણ કિડો હવે હાથમાં આવે ? જીવ જ્યાં ઉત્પન્ન થાય ત્યાં તેને ફાવી જાય. મરવું ન ગમે. કીડો અંદર ઘૂસી ગયો.
સર્વે જીવા વિ ઈચ્છતિ, જીવિલું ન મરિસ્જિઉં...
આત્મા, કર્મ, કર્મબંધ આ બધી વસ્તુ સ્વીકારવી જોઈએ. તમે પત્ની, પૈસા, પરિવાર, ફલેટ, ફ્રીજ, ફેન, ટી.વી., ટેલિફોન, ગાડી, ડ્રેસ આ બધામાં ફસાઈ ગયો તો રાગનો અંત ક્યારે આવશે?
એક છોકરાએ અણશન લીધું, અંતસમયે આંખ ખૂલી, સામે બોર દેખાયાં. પાકાં અને મીઠાં બોર જોઈ વિચાર આવ્યો, કે જો ઉપવાસ ન હોત તો બોર ખાઈ લેત. અને એક મિનિટમાં મૃત્યુ થઈ ગયું. અને કર્મસત્તાએ ત્યાંથી ઊઠાવી બોરડીના કાંટામાં તે છોકરાના જીવને મૂકી દીધો. પરિગ્રહનું મમત્વ ન તોડ્યું, તો તિજોરીની આગળ-પાછળ નાગ થઈને ભમશો. - સમરાઈઐકહામાં પરિગ્રહની મમતા વિષે એક દાંત આવે છે. તેમાં બે ભાઈઓએ જયાં ધન દાઢ્યું છે ત્યાં દરેક ભવમાં આવી ઝઘડા કરી કરીને મરણ પામે છે. છેવટે એક ભાઈ સામુનિરાજથી બોધ પામી તે ધનને વોસિરાવે છે. ઝાડનાં મૂળિયાં આટલાં ફેલાયેલાં કેમ છે? તેનું કારણ આ પરિગ્રહનું મૂળ છે તેમ તે દષ્ટાંતમાં કહ્યું છે. પંચમપરિગ્રહની પૂજામાં લખેલ છે કે,
તિર્યંચ તરૂનાં મૂળ, રાખી રહ્યો ધન ઉપરે રે મોટા મોટા નાગ, ઉંદર જંગલમાં ફરતા હોય છે, રાફડા ઉપર વારંવાર ફરતા હોય છે તેનું