________________
૮૫
પાંચમા આરામાં ૧. પુસ્તક, ૨. સાધુ, ૩. શ્રાવકો છે. આજે જ્ઞાનભંડારો ન હોત તો શું દશા થાત? પુસ્તકો લખાવવા, છપાવવા સાચવવા આ કાર્ય સંઘનું છે. સાધુનું માર્ગદર્શન લઈ શ્રાવકો તે કાર્ય કરે. સાધુ ભંડાર કરે તે ન ચાલે. જ્ઞાનની સેવા તથા રક્ષણ અને સહાયક થવા શ્રાવકોએ તૈયાર થવું જોઈએ.
જયરાજર્ષિએ દીક્ષા લીધી અને ભગવાન મહાવીરને કહી દીધું, તમે બધા ભણો, મારે ભણવું નથી... દષ્ટાંત સંપૂર્ણ કહેવું તેમને છેવટે જ્ઞાનની મહત્તા સમજાઈ. ગુસ્સો આવે ત્યારે સમતા રાખવી, એવું જ્ઞાન પહેલાં મેળવી લેવું અને વિષમ અવસ્થા આવે ત્યારે અમલ કરવો. જ્ઞાન મેળવ્યા બાદ જેને વિષય, કષાય, ઉત્કંઠતા,અવિવેક, સ્વચ્છંદતા વધે તો અજ્ઞાન અને મોહ કહેવાય. જ્ઞાનનું કાર્ય એટલે સંસારને પરિમિત કરે. જ્ઞાનસ્ય ફલ વિરતિઃ આ લક્ષ્ય રાખી જ્ઞાનમાં સહુ રકત બનો એ જ શુભાભિલાષા.
શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથપ્રભુ અંગે પ્રકાશ.
અનંતજ્ઞાની પરમાત્માના શાસનને આરાધવાના અનેક ઉપાયો છે. કોઈપણ આરાધના કરતાં દેવગુરૂ પ્રત્યે સમર્પિતભાવ, સંસાર ઉપર તિરસ્કારભાવ, અરૂચિ ઉત્પન્ન થાય તો જ આગળ વધાય. ભકિતયોગ-ક્રિયાયોગ બે માર્ગમાંથી કોને સ્થાન આપવું? ક્રિયામાંથી ભકિત આવે, ભકિતમાંથી ક્રિયા આવે. જેને જેવી રૂચિ હોય તે કરે. જ્ઞાનવાળાને શાનની રૂચિ તપવાળાને તપની રૂચિ પણ બધાનું ફળ શું? તપ કરે તેને તપના અંતરાય તૂટે, જ્ઞાન ભણે તેને જ્ઞાનના તૂટે. તપનો પ્રભાવ જૈનશાસનમાં જ છે. કયાંય પણ જોઈ આવો આઠ વર્ષનો બાળક અઠ્ઠાઈ કરે? તપનો આ પ્રભાવ છે તેનું શું કારણ? તપમાં એક શકિત છે. આઠે કર્મોનો નાશ તપથી થાય. તપમાં બીજી શકિત છે, દેહનું દમન, સ્વાર્થનો નાશ કષાયનો નાશ, પાપનો પક્ષપાત તૂટે, ઈન્દ્રિયોને જય થાય. તપ કરનારને કોઈ પ્રત્યે દુર્ભાવ ન રહે, ક્ષમા કરી દે. તપ કરવાથી મન નમ્ર, સરલ અને આરાધનાને અનુકુલ બને છે. બાહુબલિને બાર મહિના તપ કર્યા બાદ અભિમાન ગયું.
તપશ્ચર્યાની શક્તિ શું? અંદર રહેલા વૈરાનુબંધને તોડી નાખે. અંદર રહેલા અંતરાયો, આશાતના તોડવી હોય તો તે માટે તપ છે. સુંદરીએ સાઠહજાર વર્ષ આંબિલ તપ કર્યો તો દીક્ષાની રજા મળી. તપ માટે શરીરની શકિત અને મનની શકિત પણ જોઈએ. શરીરની શકિત હોય પણ મનની ન હોયતો? એક મરણિયો હજારને ભારે પડે. મન જયારે મજબૂત બને ત્યારે અંતરાયો ઊભા ન રહે. માણસ નિશ્ચય કરીને તપની સાધના કરે તો કાલાંતરે પણ કર્મ તૂટે. દુઃખી આત્માને તપમાં જોડાવાથી અંતરાય તૂટી જાય. બુદ્ધિ વગરના, કષાયવાળા, વિષયલંપટ, શસકત, જ્ઞાની ધાની, જાનાં કર્મોને તોડવા તપ કરી શકે. તપ બધા માટે સમાન. મહાપર્વના નજીક દિવસો તપ-જપ આરાધના કરવામાં સરળ બને છે.
શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથના અઠ્ઠમ શા માટે?
લોકને જે કાંઈ હાજર જોઈએ તે અધિષ્ઠાયક દેવ હાજરા હજૂર કરે છે. જે હૃદયમાં જેનો આદરભાવ વધારે હોય તેના આલંબનથી મન વધુ એકાગ્ર બને. પુરિસાદાનીય પાર્શ્વપ્રભુનો વધારે