________________
૧૫
जोगाणंदुप्पणिहाणं, पमाओ अट्ठ महा भवे ।
संसारुत्तार कामेणं, सव्वहा वज्जियव्वओ ॥२॥ અજ્ઞાન, મિથ્યાત્વ, સંશય, રાગ, દ્વેષ, મતિની ભ્રષ્ટતા, ધર્મ ઉપર અનાદર અને યોગનું દુષ્મણિધાન આ રીતે પ્રમાદ આઠ પ્રકારના છે. તેથી સંસારથી મુક્ત થવા ઇચ્છનારાએ તેનો સર્વથા ત્યાગ કરવો. આ પ્રમાણે ધર્મદેશના સાંભળી, કૃષ્ણવાસુદેવે નેમનાથ ભગવંતને પૂછયું.
હે પ્રભુ! હું અહર્નિશ રાજયકાર્યમાં વ્યગ્ર હોવાથી નિરંતર ધર્મ શી રીતે કરી શકું? માટે આખા વર્ષમાં એક ઉત્તમ દિવસ સારરૂપ હોય તે બતાવો.
ભગવંતે કહ્યું કે હે કૃષ્ણ! જો તમારી ઇચ્છા એવી હોય તો માગશર શુક્લ એકાદશીનું તમો આરાધન કરો, તે દિવસે વર્તમાન ચોવીશીના ત્રણ તીર્થંકર મળીને પાંચ કલ્યાણક થયાં છે.
अस्यां चक्रिपदं हीत्वाऽग्रहीदरजिनो व्रत्तम् ।
जन्म दीक्षांच सज्ज्ञानं, मल्ली ज्ञानं नमीश्वरः ॥१॥ આ એકાદશીના દિવસે શ્રી અરનાથપ્રભુએ ચક્રવર્તીપણું છોડીને ચારિત્ર અંગીકાર કર્યું હતું. મલ્લિનાથ પ્રભુનાં જન્મ, દીક્ષા અને કેવલજ્ઞાન કલ્યાણક અને નમિનાથ ભગવંતનું કેવલજ્ઞાન કલ્યાણક મળી કુલ પાંચ આ ભરતક્ષેત્રને વિષે થયાં છે. હવે નિયમ પ્રમાણે આ જ દિવસે પાંચ ભરતમાં, પાંચ ઐરાવત ક્ષેત્રમાં ત્રણ ત્રણ તીર્થકરોનાં મળીને પાંચ પાંચ કલ્યાણકો થવાથી પચાસ 'કલ્યાણકો થયાં છે, તેમ જે અતીત, અનાગત અને વર્તમાન સમયના ભેદથી એકસો પચાસ કલ્યાણકો ત્રીશ ચોવીશીમાં થઈને નેવું તીર્થકરોનાં થયાં છે. તેથી તે દિવસ આરાધના કરવા માટે મોટો અને ઉત્તમ છે. વળી અર્કપુરાણ નામના દૈવી શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે હે અર્જુન! હેમંત ઋતુને વિષે માગશર શુક્લ એકાદશીને દિવસે જરૂર ઉપવાસ કરવો, કેમકે, હંમેશ જે માનવી પોતાના ત્યાં બે લાખ બ્રાહ્મણોને ભોજન કરાવે છે, તેને એટલું ફળ મળે તેટલું ફળ માત્ર આ એકાદશીનો એક ઉપવાસ કરવાથી મળે છે. - જેમ કેદારનાથ તીર્થમાં જઈ ઉદકપાન કરવાથી પુનર્જન્મ થતો નથી તેમ આ એકાદશીના ઉપવાસથી પણ ફરી જન્મ થતો નથી. માટે હે અર્જુન ! આ એકાદશીની આરાધના ગર્ભાવાસનો નાશ કરે છે. તે વ્રતની આરાધના જેવી બીજી આરાધના નથી.
માટે હે કૃષ્ણ વાસુદેવ ! લૌકિક શાસ્ત્રમાં પણ આનું માહાત્ય વર્ણવ્યું છે. માટે હે કૃષ્ણ! લોકોત્તર સુખ મેળવવાની ઇચ્છાવાળા આત્માઓએ આ પર્વની અવશ્ય આરાધના કરવી જોઈએ. આ પ્રમાણે લોકોત્તર ફળને આપનારું મૌન એકાદશીનું માહાભ્ય નેમીશ્વર પ્રભુના મુખથી સાંભળીને શ્રી કૃષ્ણ વાસુદેવે ફરીથી પૂછયું. - ઠેસ્વામિ ! આ એકાદશીનું આરાધન પૂર્વે કોણે કર્યું છે તે કહો ત્યારે પ્રભુએ સુવ્રત શેઠનું દર્શત આપ્યું જે નીચે પ્રમાણે છે.
ધાતકીખંડમાં આવેલા વિજયપતનમાં સુર નામે શ્રેષ્ઠિ રહેતો હતો, રાજા પણ તેને ખૂબ