________________
* गाथार्थ : - દુર્લભ એવા ધર્મનું મૂળ, દ્વાર, પીઠ, આધાર, ભાજન અને નિધાન આ સમ્યગદર્શન છે. I/૧૦ના * 'बोधिपताका' वृत्तिः :
मूलमिति । 'दुच्छक्कसाऽवि धम्मस्स' धर्मः स्वाभाविकमात्मस्वास्थ्यम्, तच्च विशुद्ध -चारित्रपरिणाममयन्तदवाप्तिः परमदुर्लभा जिनाज्ञारागोत्कर्षस्य दुर्लभत्वात्, संयमफले हेतुत्वञ्जिनाज्ञारागस्य, हेतौ फलोपचाराज्जिनाज्ञाराग एव धर्मस्तद् बाधात्वधर्मः,
यदुक्तं हरिभद्राचार्यः षोडशकप्रकरणेवचनाराधनया खलु, धर्मस्तद्बाधया त्वधर्म इति । इदमत्रधर्मगुह्यं सर्वस्वञ्चैतदेवाऽस्या ॥१२॥२॥
एषोऽभिन्नग्रन्थिकेषु दुर्लभतमो भिन्नग्रन्थिकेष्वप्येतस्य स्थैर्याऽनियतत्वम्, हेतुदुर्लभत्वेन फलस्याऽपि दुर्लभत्वाच्चारित्रधर्मः परमदुःशकः । । 'सम्मत्तं मूलं दारं पइट्ठाणं आहारो भायणं निही परिकित्तिअं' पूर्वोक्तं सम्यक्त्वमत्र धर्माऽवाप्तौ विशिष्टकारणन्तस्य जिनाज्ञारागमयत्वात्, कीदृक् कारणम् ? तदुपमितं यथा,
(१) देश - सर्व चारित्रधर्मो वृक्षश्चेत्तस्य मूलं सम्यक्त्वम्, (२) देश - सर्व चारित्रधर्मो नगरचेत्तत्र प्रवेशद्वारं सम्यक्त्वम् (३) देश - सर्वचारित्रधर्मः प्रासादश्चेत्तस्य दृढपीठं सम्यक्त्वम्, (४) देश - सर्व चारित्रधर्मो विश्वञ्चेत्तत्र पृथ्वीवदाधारः सम्यक्त्वम्, (५) शम - दमादिधर्मरसस्य भाजनमपि सम्यक्त्वम्, (६) मूलोत्तरगुणराशिधर्मश्चेत्तस्य निधानं सम्यक्त्वम्, सम्यक्त्वस्यैताः षड्भावनाः पूर्वाऽऽचार्यहरिभद्रसूरिभिर्वर्णिता यथा सम्यक्त्वसप्तत्याम्, भाविज्ज मूलभूयं, दुवारभूयं पइट्टनिहिभूयं ।। आहार-भायणमिमं, सम्मत्तं चरणधम्मस्स ॥५५॥ देइ लहु मुक्खफलं, दंसणमूले दढंमि धम्मदुमे । मुत्तुं दसणदारं न पवेसो धम्मनयरम्मि ॥५६॥ नंदइ वयपासाओ देसण पीढम्मि सुप्पइट्टम्मि । मूलुत्तरगुणरयणाण दंसणं अक्खयनिहाणं ॥५७॥
- सम्यक्त्वरहस्यप्रकरणम्, गाथा-१०
३
