Samyaktva Rahasya Prakaranam

SR No.: 005776
Original Sutra Author: N/A
Author: Siddhasensuri, Hitvardhanvijay
Publisher: Kusum Amrut Trust
Publication Year: 2010
Total Pages: 194
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 5 MB

Page 151

ઉપવેશપવ નામના ગ્રંથમાં પૂ. પૂર્વાચાર્ય શ્રી હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજે નોંધ કરી છે કે— णाणस्स होइ भागी थिरतरतो दंसणे चरित्ते य ।
धन्ना आवकहाए गुरुकुलवासं न मुंचन्ति ॥
સારાર્થ : તેઓ ધન્ય છે જેઓ જીવનભર માટે ગુરુકુળવાસનો ત્યાગ કરતાં નથી. તેઓ જ્ઞાનના ભાગી બને છે અને દર્શનમાં તેમજ ચારિત્રમાં પણ સ્થિરતા પામે છે.
ગુરુથી ભ્રષ્ટ થયેલાં શિષ્યની જેમ સમ્યક્ત્વથી પતિત થયેલાં આત્માનો સમગ્ર સચાર પતનના આરે આવી ઉભો છે.
૪. ચોથો ઉપનય :
જેની પાસે શત્રુને ઉખેડીને ફેંકી દેવાની શક્તિ છે અને એથી જ જે બળવાન છે એવી પણ ચતુરંગી સેના ત્યારે સ્વયં મેદાન છોડીને પલાયન થઇ જાય છે જ્યારે તેનો સેનાપતિ માર્યો જાય છે. એવું જ કઇંક અહીં બને છે. સમ્યક્ત્વનું ચ્યવન થયાં પછી દાન, શીયળ અને તપનું જે કાંઇ અસ્તિત્વ રહ્યું હોય તે પણ નાશ પામી જાય છે.
અધ્યાત્મભારપ્રરળ માં પૂ. મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મ.એ લખ્યું છે કે—
सम्यक्त्वसहिता एव शुद्धा दानादिकाः क्रियाः ।
तासाम्मोक्षफले प्रोक्ता यदस्य सहकारिता |
સારાર્થ : સમ્યક્ત્વ સાથેની જ દાન, શીયળ, તપ વિગેરેની ક્રિયાઓ શુદ્ધ બને છે. તે ક્રિયાઓ દ્વારા જે મોક્ષફળ મળે છે તેમાં સમ્યક્ત્વનો અપૂર્વ સહકાર સમાયેલો છે. ૫. પાંચમો ઉપનય :
ચક્રના મધ્યવર્તિભાગને તુંબ કહેવાય. ચારે તરફ ગોઠવાયેલાં દંડોને આરક કહેવાય. તુંબ તૂટી ગયાં પછી એકલાં આરકોના સહારે ચક્ર ટકી શકતું નથી કેમકે ચક્રનો આધાર તો તુંબ હતો.
સમ્યક્ત્વ એ તુંબ જેવું છે. આરક જેવું ચારિત્ર છે અને મોક્ષની સાધના ચક્ર જેવી છે. સમ્યક્ત્વરૂપી તુંબ તૂટી જાય છે ત્યારે મોક્ષ સાધના પણ તૂટે છે. એકલાં ચારિત્રના આધાર પર તે ટકી શકતી નથી.
અધ્યાત્મસાર ની વૃત્તિ માં પૂ. ગંભીરવિજયજી ગણી લખે છે કે— 'सम्यग्दर्शनहीनो मोहादिकं परिभूय मोक्षराज्यन्न प्राप्नोति ।'
સારાર્થ : : સમ્યક્ત્વ વિનાનો આત્મા મોહને હરાવીને મોક્ષનું રાજ્ય મેળવી શકતો નથી. ૬. છઠ્ઠો ઉપનય :
१५०
પુષ્પની પ્રજાતિઓમાં કમળને શ્રેષ્ઠ ગણવામાં આવે છે. જેની કાંતિ ઝગમગાટ કરી રહી છે એવું પણ કમળ તેના મૂળને કાંપી નાંખવામાં આવે છે ત્યારે ઉખડ્યાં વિના રહેતું નથી. એ
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं