________________
ક્રોડમૂલ્યનું એક બિંદુ ચમકે નેત્રોમાં જેને, તે પશ્ચાત્તાપી મુનિવરને, મુક્તિવધુ પણ ખોળે. ધન. ૨૫
(૪) આવા કાચા રસ્તાઓમાં કીડીના નગરા, ઈયળો, મંકોડાઓ, ગોકળગાય વગેરે ત્રસજીવોનાં ઝૂંડના ઝૂંડ પણ ઘણા સ્થાનોમાં જોવા મળે છે. પુષ્કળ કાળજી રાખીએ તોય વિરાધના થયા વિના રહેતી નથી.
આ બધી સંયમવિરાધના જોઈ.
એમ આવા માર્ગોમાં આત્મવિરાધના પણ ખૂબ થાય.
(૧) એ કાચો રસ્તો જો કપચીવાળો-મેટલ રસ્તો હોય તો તો રાડ પડાવી દે. ચાલવાનું જ બિલકુલ ન ફાવે. પત્થરના અણિયાલા ભાગ ઉપર પગ પડે કે ચીસ પડી જાય. એ રસ્તો બે ચાર કિ.મી.નો જ હોય તોય ૮-૧૦ કિ.મી. જેટલો થાક કરાવે. મનમાં આર્તધ્યાન ઉત્પન્ન થાય.
(૨) એ રસ્તો જો કાંટાળો હોય તોય ઉપરની જેમ જ સંયમ. ભારે પરેશાન થાય. વી ૨ કાંટાઓ વાગે, લોહી નીકળે, બાવળીયા કાંટા હોય તો બે ચાર દિવસ સુધી ભારે દુઃખાવો ય થાય. કાંટો જો બરાબર ન નીકળે તો એની વેદના ચીસ પડાવે એવી જ હોય.
એક સંયમી વિહારમાં સૌથી છેલ્લો હતો, કાચા રસ્તે વિહાર કરતા અચાનક એક મોટો કાંટો પગમાં ઘુસીને છેક ઉપરની બાજુ આરપાર નીકળી ગયો. સાથે કોઈ સાધુ ન હતો. સંયમી નીચે બેસી ગયો, ભાગ્યયોગે કાંટો તુટ્યો ન હતો. આખોને આખો કાંટો ધીમેથી ખેંચી કાઢ્યો. સખત વેદના સાંથે ઉપાશ્રય પહોંચ્યો, સાધુઓએ ઉપચાર કરતા ઠેકાણું પડ્યું. આવા તો કંઈક પ્રસંગો બધા સંયમીઓ અનુભવતા જ હશે.
(૩) આવા કાચા રસ્તામાં સાપ-વીંછી વગેરે પણ ઘણા નીકળે. જો સ્પષ્ટ પ્રકાશ ન હોય તો સંયમીને ખ્યાલ ન રહેતા જીવો ઉપર જ પગ પડી જાય અને એ જીવો ડંખ મારી દે. (૪) નિર્જન રસ્તા ઉપર ચોર લુંટારાઓ આવે તો એનાથી બચવું અશક્ય બને. આવી અનેક પ્રકારની આત્મવિરાધના થાય. વળી આવા રસ્તા ઉપર લોકોની અવરજંવર ન હોવાથી સંયમીને ઉપર મુજબની કોઈપણ મુશ્કેલી પડે તો એને સહાય ક૨ના૨ પણ કોઈ ન મળે. ઘણીવાર એ કાચા રસ્તાઓમાં બે રસ્તા ફાંટે, ત્યારે સાચો રસ્તો દેખાડનાર પણ કોઈ ન મળે. બુમાબુમ કરીને દૂર ખેતરમાં કામ કરનાર કો'ક ભાઈને પુછીને માંડ માંડ જાણકારી પ્રાપ્ત કરાય.
લગભગ બધા સંયમીઓ વિહાર ઘટાડવા માટે આવા નાના-ટુંકા-કાચા રસ્તા પર જવા લોભાય છે અને એમાં થાકીને-કંટાળીને-પરેશાન થઈને છેલ્લે બોલે ય છે કે “આના કરતા તો સીધેસીધો રસ્તો જ સારો પડત. ભલે થોડું વધારે ચાલવું પડત. પણ આ બધી મુશ્કેલીઓ તો ન થાત.'
પણ આ સમ્યક્ સમજણ ઝાઝી ટકતી નથી. સંસારીઓને જેમ શાનીયા વૈરાગ્ય થાય વીર વીર વી વીર વીર અષ્ટપ્રવચન માતા ૭ (૨૫) વીર વીર વીર વીર વીર