Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 02

SR No.: 005770
Original Sutra Author: N/A
Author: Jagdishbhai
Publisher: Jagdishbhai
Publication Year: 2013
Total Pages: 396
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 154

સૂ૦ ૧-૧-૩૧
પર ૨ उपवसति-अशनवर्जनं करोति । प्रतियत्ने-एधोदकस्योपस्कुरुते । वैकृते-उपस्कृतं भुङ्क्ते, उपस्कृतं सहते । वाक्याऽध्याहारे-सोपस्कारं वाक्यमाह । लवने-उपस्कीर्य मद्रका लुनन्ति । परीक्षायाम्-उपेक्षितव्यम् । संपदि-उपपन्नस्य, उपपन्ना शरद्, उपपन्नवाक्यसाधुः। सर्पणेउपसर्पति, उपतिष्ठते कर्मकरः । गुह्ये-उपह्वरः, उपांशुः, उपगूर्णम् । आगसि-उपालम्भः, उपाघातः । क्षये-उपक्षीणः, उपयुक्तं द्रव्यम् । सामर्थ्य-उपचितः । आचार्यकरणे-उपदिशति उपाध्यायः । सादृश्ये-उपमानम् । स्वीकरणे-उपगृह्णाति । पीडायाम्-स्तनोपपीडं शेते, उपपीडितः । मन्त्रक्रियायाम्-उपनयते, उपनयनम् । व्याप्तौ-उपकीर्णं सर्वतः । दोषाऽऽख्याने-उपघातः । युक्तौलवणोपसृष्टम्, देवोपसृष्टम् । संज्ञायाम्-उपधा, उपसर्गः । पूर्वकर्मणि-उपक्रमः, उपकारः । पूजायाम्-उपतिष्ठते देवम्, उपस्थानम्, उपचारः । दाने-उपहरत्यर्थम्, बलिमुपहरेत् । सामीप्येउपकुम्भम्, उपमणिकम् । अधिके-उपखार्यां द्रोणः । हीने-उपार्जुनं योद्धारः । लिप्सायाम्उपयाचते, उपसादितोऽर्थः ।
अनुवाई :- उप :- पनवणेथी १३ रीने भेजवानी २७। सुधीन अर्थमा "उप" अव्यय आवे छे.
(१) वर्जन :- वर्धन ४२५। १३५ अर्थमा "उप" अव्यय सावे छे. ४.त. उपवासः (४i अन्ननो त्याग ४२वामां आवे छे.) तथा उपवसति (ते. अन्ननु ईन छे.) (२) प्रतियत्ने :- ओ वस्तुभ गु९॥ रह्यो डोय मे गुराने पहलीने पीठो गुए। प्राप्त Aqाम मावे ते प्रतियत्न उपाय छ भने साव। अर्थमा "उप" अव्यय भावे छे. ६.d. "एधोदकस्य उप-स्कुरुते ।" मायनो अर्थ समता ५i 3261.5 सम४ प्राप्त ४२वी आवश्य छे. संबंधी बोध पानी व्या४२५।न। कृञः प्रतियत्ने (२/3/43) सूत्रनी शि.
माथी प्राप्त थयो छे. “एधोदकस्य" शनले ५२न विग्रहोछ : “एधः च उदकः च" આ બેનો સમાહાર દ્વન્દ સમાસ કરીને ષષ્ઠી એકવચન કર્યું છે. જ્યારે આ પ્રમાણે વિગ્રહ કરવામાં આવશે ત્યારે નીચે પ્રમાણે અર્થ થશે. (તે ઇંધણ અને પાણીમાં ગુણાન્તરને ઉત્પન્ન કરે છે.) - एधस् श०६ स् सन्तवाणो ५९॥ छ. ४नुं प्रथमा मेडयन एधः थशे तथा दक २७६ ५ अर्थनी पाय छे. माथी मा पास्य एधः दकस्य उपस्कुरुते" थशे. (५९ ५५म ગુણાન્તરને કરે છે.) જયારે ઇંધણ ઉપર પાણી મૂકવામાં આવે ત્યારે પાણી શીતસ્પર્શને છોડીને ઉષ્ણ એવા સ્પર્શને પ્રાપ્ત કરે છે, આથી ગુણાન્તર પ્રાપ્ત થાય છે.
(3) वैकृत :- ३२६१२ ४२१॥ स्१३५ अर्थमा “उप" अव्यय आवे छे. हा.त. उपस्कृतम् भुङ्क्ते (તે વિકૃત કરેલાને ખાય છે.) તુવેરનું શાક હોય છે તેની કચોરી બનાવીને ખાવામાં આવે તો