Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 02

SR No.: 005770
Original Sutra Author: N/A
Author: Jagdishbhai
Publisher: Jagdishbhai
Publication Year: 2013
Total Pages: 396
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 116

સૂ૦ ૧-૧-૩૧
४८४ (श०न्या०) यमेः “पथ-यूथ०" [उणा० २३१.] इत्यादिनिपातनाद् थे आत्वे च यथा योग्यता-वीप्सा-ऽनतिवृत्ति-सादृश्येषु । तनेर्यथावत् तथा साम्ये । पुनःशब्दस्य दत्वे नलोपे च पुद् कुत्सायाम् । हन्तेः “क्वचिद्" [५.१.१७१.] इति डे निपातनाद् द्यादेशे च द्य हिंसाप्रातिलोम्ययोः । पूर्वमप्येष पुरा शब्दः पठितः, तत्र किल स्वरादिवत् सत्त्वभूते काले, अयं त्वसत्त्वभूते इति । "यांक प्रापणे" "यतैङ् प्रयत्ने" वा अतः “संश्चद्वेहद्" [उणा० ८८२.] इति कित्यति निपातनाद् यावत् मर्यादा-ऽवधारण-परिमाणेषु । "तनूयी विस्तारे" अस्य पूर्ववन्निपातनात् तावत् अर्थः पूर्वक एव । “दिशीत् अतिसर्जने" "वृ-मिथि०" [उणा० ६०१.] इत्याप्रत्यये ट्यागमे च दिष्टया प्रीति-सेवनयोः, सभाजनप्रातिलोम्ययोर्वा । "मृत् प्राणत्यागे" अतः "स्वरेभ्य:०" [उणा०.६०६.] इति इप्रत्यये मरि, तत्पूर्वादटतेः "क्वचिद्" [५.१.१७१.] इति डे आकारे मर्या सीमबन्धे । “अमण रोगे" अतोऽलि आम पीडायाम् ।
अनुवाद :- "यम्" धातुथी "पथ-यूथ..." (उणा० २३१) सूत्रथा निपातनथी "थ" प्रत्यय भने "आ" थdi यथा । प्राप्त थाय छे. ॥ "यथा" अव्यय योग्यता, वीप्सा, सांधननो अभाव तेभ०४ सादृश्य अर्थमा छ. सौ प्रथम सादृश्य अर्थनी प्रयो। ४९॥वीमे छीमे - "आसीत् इयम् दशरथस्य गृहे यथा श्रीः ।" (ते. ६१२थन। घरमा समान ४५ २६ ता.) अतिवृत्तिनु 303२९ बतावे छ - यथाशक्ति पठ ।" (तुं शत्तिनुं संधन या १२ मा अथवा तो तुं शक्ति प्रभारी मा.) "यथाबलम् कुरु ।" (तुंपण प्रभारी ४२.) वे वीप्सा अर्थन ४२५॥ मापे छ : “यथा पण्डितम् भोजय" (तुं ४ पंडितो छ तेने मो४न ४२११.) योग्यता मर्थन ३२५ मापे छ - "यथारूपम् चेष्टाम् कुरु" (तुं ३५ने योग्य येष्टा ४२.)
"तन्" पातुथी ५९। “यथा" नी भ २४ व्युत्पत्ति थतi "तथा" अव्यय प्राप्त थाय छे. मा "तथा" अव्यय साम्य अर्थमा छ. ६८.. “यथा वृक्षः तथा फलम्" (४ प्रभारी वृक्ष छे ते प्रभारी ३७.)
"पुनर्" शमां ""नो "द" थतां मने तेम४ "न"नो दो५ यतां "पुद्" २०६ प्राप्त थाय छ. म "पुद्" भव्यय नि: अर्थमा छे.
हिंसा ४२वी अर्थवा%0. एन "हन्" धातुथी "क्वचित्" (५/१/१७१) सूत्रथा "ड" प्रत्यय यतां मने निपातनथी "द्य" माहेश थत "द्य" अव्यय प्राप्त थायछ. म "द्य" अव्यय હિંસા અને વિપરીતપણાં અર્થમાં છે. __"पुरा" अव्यय स्वाभावीयो. त्यां सत्यभूत 1 अर्थमा "पुरा" अव्यय पर्ते छ. यारे मही असत्यभूत अर्थमा "पुरा" अव्यय छे. म"पुरा" अध्ययनी व्युत्पत्ति