________________
ઉપસ
ઉપગ ધાતુની પૂર્વે ઑવી, ધણું કરીને ધાતુના અસલ અર્થમાં વધારા ઘટાડો કરી, વિરોષ અય ઉપજાવે છે. ( આમાં કેટલાક ઉપસ પછી ધાતુનાં પદ્મ બદલાય છે, તે કયાંક અર્થ બદલાતાં ધાતુ આક્રમકતા સમક અને તેથી ઊલટું પણ બને છે. ) મુખ્ય ઉપસર્ગ નીચે માપ્યા છે :
અતિ-હદ બહાર; અતિશાસ્યતિ તે હદ બહાર પગલું ભરે છે, તે ઉલ્લંધન કરે છે. (મ્ ગ. ૪ અને ૧, પરઐ. જવુ) અચિ—ઉપર; અધિપતિ તે ઉપર થઈ જાય છે, એટલે તે મેળવે છે, જાણે છે.
અનુ—પાછળ, સરખું, જેવું, અનુલતિ, અનુતિ, તે પાછળ જોષ છે, તે અનુસરે છે.
અમિ -તરફ, પાસે; અભિળજીત તે તરફ જાય છે, અથવા પાસે જાય છે અથ—નીચે, દૂર; અવતત્તિ તે નીચે જાય છે, ઊતરે છે. (લૂ ગ. ૧, પરમૈં. તરવુ)
આ——હદ અથવા મર્યાદાના અથે, ઊલટાપણાના અથે, “સુધી”ના અમે, આપ ઇસ તે આવે છે; આÌપત્તિ તે ( અમુક ઊંચાઈ સુધી ) વધે છે, ચડે છે.
પુ ત ઉપ—પાસે, સહેજ ઓછું, નજીકનું, ઉપપતિ તે પાસે જાય છે,
૩ ઊંચે, ઉપર, વિશેષ; જીવતત્તિ તે ઊ ંચે જાય છે, કૂદે છે; તે ઉપર જાય છે, ઊંચે ચડે છે.
•
જઈ મળે છે.
નિ-અંદર નીચે; નિષીવૃત્તિ તે નીચે બેસે છે. (લય્ ગ. ૧, પરરમૈં, વુ) પા-—ઊલટાપણાને અર્થે†; સામા, ઊલટું, વાગયો તે હરાવે છે. પ્રસિ—પાછુ” એવા અથે'; સામા, ઊલટુ', પ્રતિમાને તે સામા કહે છે, જવાબ દે છે. ( માપુ ગ. ૧ લેા, આત્મને. ખેલવું ) પ્ર—આગળ, પ્રયાતિ તે આગળ જાય છે. (થા ગ. ૨, પરઐ. જવું) ત્રિ—નહિ, જુદું, દૂર, વિશેષ કરીને; વિજિતિ તે જુદો પડે છે, લખ્-સાથે, એકઠાં; +સંજીતે તે સાથે જાય છે. મળે છે.
← પદ્માત મૈં પછી કાઇ પણ સ્પર્શી વ્યંજન આવ્યા હોય તે એમ
