Page Text
________________
પ્રકરણ-૬
પાત્રસૃષ્ટિ
આ નાટકમાં કુલ ૫૯ પાત્ર છે. તેમાં પ્રત્યેક પાત્ર પિતપતાનું આગવું વ્યક્તિત્વ ધરાવે છે. તેમાં કવિએ રાજકુલના પ્રાસાદ ઉપરાંત રાજસભા, વન, યુદ્ધભૂમિ, આશ્રમ તેમ જ ગગન-પૃથ્વી પરનાં આવાગમન દ્વારા ગગન અને પૃથ્વી બંને પરનાં વિવિધ—પાત્રોને સમાવેશ કર્યો છે અને તેમને પરિચય કરાવ્યો છે. પ્રત્યેક પાત્ર પિતા પોતાનાં સ્થાન (કક્ષા)ને અનુરૂપ ભાષાને પ્રયોગ અને ભાવનું પ્રકટીકરણ કરે છે. ,
આમાંનાં ઘણું પાત્રો વા. ર. નાં જ છે. આથી એ પાત્રોનું નિરૂપણ કરવામાં સેમેશ્વર વા. રાને અનુસરે તે સ્વાભાવિક છે, તેમ છતાં કવચિત કવિત તે પાત્રોમાં સેમેશ્વરના દેશ-કાલ અનુસાર કંઈક વિશિષ્ટતા નજરે પડે છે. | માતા-પિતાનું પિતાના પુત્રો પ્રત્યે વાત્સલ્ય, ભાઈઓની પરસ્પર ભ્રાતૃભાવના, માતાઓ વચ્ચે પરસ્પર પ્રેમભાવ ઈત્યાદિ સમગ્ર કૌટુંબિક ભાવનાની દૃષ્ટિએ જોતાં વા.રા. કરતાં પણ કદાચ સહેજ ઉચ્ચ સ્તર પર લઈ જાય તેવું કૌટુમ્બિક વાત વરણ સોમેશ્વરે આ નાટયકૃતિની પાત્રસૃષ્ટિમાં સજી આપ્યું છે. જનક રાજા માને છે કે પિતાના અને પિતાની પુત્રી સીતાના સદ્ભાગ્યને લીધે જ તેમને સારા વિવાઈ મળ્યા (, ૧.શ્લેક-૩૮). જનક અને દશરથ રાજા પિતાને સીતા જેવી પુત્રી, પુત્રવધૂ મળયાને આનંદ અને મગરૂબી અનુભવતા સેમેશ્વરે બનાવ્યા છે(રા.શ.શ્લે. ૩૩).
માતા કૌશલ્યા-સુમિત્રાને તે ભારતને ગાદી મળે કે ગમે તેને મળે તેને તેમને વધે નથી, પરંતુ રામભદ્દે એવો કયે અપરાધ કર્યો કે તેને આવી વનવાસની કોર શિક્ષા થઈ? તેનું તેમને દુઃખ છે. રામની સાથે લક્ષ્મણને પણ વનમાં મોકલવા તૈયાર થયેલાં સુમિત્રા પિતાના પુત્ર લક્ષ્મણના જ સ્વમુખે સ્વબંધુ રામ સાથે વનમાં જવાને નિશ્ચય સાંભળીને પિતાને ધન્ય અને કૃતાર્થ થયેલાં માને છે. તેમને તે પુત્રવિયેગનું દુઃખ પણ રામવનવાસ આગળ કંઈ હિસાબમાં નથી–એ માતાને ઉદાત્ત ભાવ વા. રામાં અત્યંત સ્પષ્ટ અને ઉઠાવ આપે તેવો નથી. સંકલ્પ માત્રથી
| SR No. | 005744 |
| Book Title | Ullaghraghav Ek Adhyayan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vibhuti V Bhatt |
| Publisher | Vibhuti V Bhatt |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |