Page Text
________________
સાત્મકતા અને ભાવાત્મકતા
૮૯ - પેતાના પુત્રને મારનાર લક્ષ્મણને રાવણે શક્તિપ્રહારથી મૂર્શિત કર્યો તેવી અલોકિક બાબતમાં થોડે ઘણે અદ્ભુત રસ રહે છે, જેમકે લક્ષમણ મૂછિત થવાથી વિમાનમાં રહેલા દેવ-ગંધ ભાંગી પડ્યાને ખેદ વ્યક્ત કરવા લાગ્યા તેમાં.
રામ-રાવણના યુદ્ધના વર્ણન પ્રસંગે વૈમાનિકે, દેવ-મુનિઓ, સૂર્ય, બ્રહ્મા, રૂદ્ર વગેરે દેવોની પરિસ્થિતિના નિરૂપણમાં વિસ્મયકારક ભાવની જમાવટ કરી છે, જેમકે – समरावलोकनकुतूहलोत्तानितलोचनेषु वैमानिकजनेषु, 'किं.
મષ્યિતિ ?' યા વિનમાજે દ્વિપ વૈમાનિકે, દેવર્ષમાં કૌતૂહલ વર્તાતું હતું. ચિંતાતુર દિપાલ, જપપ્રાર્થનામાં લીન દેવમુનિગણ, ઘડીક પ્રકાશમાં થંભી ગયેલે સૂર્ય..વગેરે વિસ્મયકારક વિવિધ વિભાવોનું આયોજન અહીં થયું છે(પૃ. ૧૨૯)
સીતાને અગ્નિમાં ખરેખર પ્રવેશ કરતાં જોઈને, કોટિક વાનરો અને વૈમાનિકે આશ્ચર્યકાક ભાવ અનુભવે છે? (પૃ. ૧૭૧). हाकारगर्भितमुखेषु वलिमुखेषु वैमानिकेषु नयनादकमुत्सृजत्सु ।
व्योमागणागाक्रमण कौतुकदत्तफाल, કાછિછાપમાય વય || ૭-૨૭, - સીતાને સાક્ષાત અગ્નિનારાયણ લઈને રામને સોંપે છે તે પ્રસંગે અગ્નિ રામને સીતાની પરમ પવિત્રતાને મૂર્તિમંત તીર્થસ્વરૂપે જ કહે છે (લે. ૩૦) રામને સીતા | પ્રવિત્રતાની ખાતરી આપવા માટે વિમાનમાં અસરાઓ સાથે દશરથને લઈને ઇન્દ્ર ભાવે છે અને તેઓ બંને રામને સીતાની પવિત્રતાની ખાતરી આપે છે. ઇન્દ્ર વાનરને સજીવન કરે છે ને ઇન્દ્રાદિ લે કે વિમાનમાં ચાલ્યા જાય છે. તે આ પ્રસંગ અલૌકિક વાતાવરણ સર્જે છે. ત્યાં વાતાવરણની વાસ્તવિકતા લુપ્ત થતી જાય છે પુષ્પક વિમાન બોલાવવું અને તેમાં રામ વગેરેને પ્રવાસ પ્રાચીન રંગભૂમિની દષ્ટિએ અલૌકિક લાગે, પણ વર્તમાન રંગભૂમિની દષ્ટિએ તેમાં નાટયામક વાસ્તવિકતા સંભવી શકે ખરી?
' રામના રાજ્યાભિષેક પ્રસંગે આકાશમાંથી પુષ્પવૃષ્ટિ તેવા દુભિનાદ વગેરેનાં નિર્દેશથી નાટક પૂરું થાય છે. આમ આરંભિક તથા અંતિમ અંકમાં અદભુતરસનું
| SR No. | 005744 |
| Book Title | Ullaghraghav Ek Adhyayan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vibhuti V Bhatt |
| Publisher | Vibhuti V Bhatt |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |