________________
આત્મજ્ઞાનનાં સાધન
રોહ
રાપમની બાકી રહે ત્યારે કઈક છવ ગ્રંથિભેદથી ઉત્તમ બધિરત્ન પામે છે અને બીજા છ યથાપ્રવૃત્તિકરણથી ગ્રંથિની મર્યાદામાં આવેલાં છતાં પાછા પડે છે અને પુનઃ સંસારમાં ભમે છે. કુશ અશ્રવણ, મિથ્યાષ્ટિનો સંગ, કુવાસના અને પ્રમાદશીલતા એ બધા બેધિના વિરોધી છે. જો કે ચારિત્રની પ્રાપ્તિ દુર્લભ છે, તે પણ બોધિ પ્રાપ્ત થયે ચારિત્રની સફળતા છે, અન્યથા નિષ્ફળતા છે. અભવ્ય પણ ચારિત્ર પ્રાપ્ત કરીને ગ્રેવેયકાદિ સ્વર્ગમાં જાય છે, પણ બધિ સિવાય નિર્વાણ પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી. જેને બધિરત્ન પ્રાપ્ત થયું નથી, તે ચક્રવર્તી હોવા છતાં પણ રંક જે છે, પરંતુ જેણે બધિરત્ન પ્રાપ્ત કર્યું છે તે રંક પણ ચક્રવતી કરતાં અધિક છે. જેમને બધિ પ્રાપ્ત થયેલ છે તે છે સંસારમાં કયાંય આસક્ત થતા નથી, પરંતુ મમત્વરહિત થઈને એક માત્ર મુકિત માર્ગની ઉપાસના કરે છે. જેઓ પરમ પદ પામ્યા છે, પામશે અને પામે છે તે બધા બધિ પામીને જ તેમ કરી શકે છે માટે બધિની જ ઉપાસના કરે. (૯૧-૭).
मावनाभिरविश्रान्तमिति भावितमानसः। निर्ममः सर्वमावेषु समक्त्वमवलम्बते ॥९॥
આમ આ બાર ભાવનાઓ વડે નિરંતર મનને સુવાસિત કરતે, મમત્વરહિત થઈને બધા પદાર્થોમાં સમત્વને પામે છે. (૯૪)