________________
તૃણના અગ્નિના પ્રકાશ કરતાં છાણાના અગ્નિનો પ્રકાશ વધારે હોય છે. અધિક સમય સુધી ટકે છે તે જગજાહેર છે. એટલે આ દૃષ્ટિવાળા જીવને આત્મબોધ, પહેલી દૃષ્ટિવાળા જીવ કરતા કંઇક વધુ ઊંડો હોય છે. અધિક જીવંત હોય છે. અધિક કાળ સુધી ટકી રહેનારો હોય છે. કારણ કે આ દૃષ્ટિવાળા જીવના રાગદ્વેષ વિશેષ મંદ હોય છે.
સંસાર તરફ રાગ થાય ખરો, પણ થોડી વાર પછી દૂર થઇ જાય. રાગની મંદતાના કારણે દ્વેષ પણ મંદ પ્રકારનો રહે છે. રાગ-દ્વેષની આ મંદતાના કારણે જીવને મનનો મેલ ડંખે છે. શુદ્ધિ રૂચિકર લાગે છે. એટલે તે મનને મૈત્રી આદિ ભાવોથી વાસિત કરતો રહે છે. વચ્ચે-વચ્ચે રાગ-દ્વેષ આવી જાય છે. તો તેને ઝટ ખંખેરીને પુનઃ શ્રી અરિહંતમાં મનમાં પરોવી દે છે.
મનની આ પવિત્રતા જીવનમાં સંતોષ ગુણને બળવાન બનાવે છે.
આ સંતોષ ગુણના પ્રભાવે જીવને પ્રાપ્ત વસ્તુથી વિશેષ મેળવી લેવાની તૃષ્ણા નથી જાગતી.
તૃષ્ણા એટલે બાહ્ય-ભૌતિક પદાર્થ માટેની પિપાસા, લાલસા, ઝંખના, વલવલાટ.
મનની પવિત્રતા જીવનમાં પવિત્રતા માટેની ભૂખ પેદા કરે છે એટલે જીવનને પાપ વડે અપવિત્ર કરનારી ઇચ્છાઓને
આઠ દૃષ્ટિની સજ્ઝાય
૩૬
