________________
પણ, બોધ આત્માનો કરાવનારો હોવાથી તેની વિધાયક અસર તેવી દૃષ્ટિવાળા જીવ ઉપર થતી જ હોય છે.
વિષનું એક બિંદુ જો તેની અસર ઉપજાવી શકતું હોય તો અમૃતનું એક બિંદુ તેની અસર ઉપજાવે તે સ્વાભાવિક છે. એટલે આત્માની આંશિક અને અલ્પકાલિન પણ ઝલક, જીવને અલગ સ્વભાવની અસર પહોંચાડીને અન્ય દર્શનીઓ તરફ દ્વેષ કરતાં અટકાવે છે.
મિત્રાદૃષ્ટિવાળો જીવ આ ગુણો વડે શોભતો હોય છે. નાનકડો પણ ગુણ એ ગુણ. નાનકડા બીજમાંથી મોટો વડલો ઉગી નીકળે છે, તેમ નાનકડા પણ ગુણમાંથી જતે દિવસે ગુણસમૃદ્ધ જીવન નિર્માણ થાય છે.
પાણીનો એક પ્યાલો પણ કેટલો મૂલ્યવાન છે, ઉપકારક છે. તેનો સચોટ અનુભવ તૃષાર્ત માણસને થાય છે, તેમ નાનકડો પણ ગુણ આત્માની મોક્ષયાત્રામાં કેટલો સહાયક થાય છે તેનો સચોટ અનુભવ તે ગુણની પ્રાપ્તિ દ્વારા સાંપડતી શાંતિ કરાવે છે. સત્કાર્યો પ્રત્યે આદર, પરનો દ્વેષ નહિ, અહિંસા - સત્ય આદિના પાલનમાં શક્ય પણ જાગૃતિ - આ બધા ગુણો જેવા તેવા તો નથી જ.
એટલે તેને સાધી આપનારી મિત્રાદષ્ટિ, ભલે સ્થિરા આદિ ચાર દૃષ્ટિઓ જેટલી પાણીદાર ન હોય, તો સંસારમાં જ રઝળાવનારી ઓઘષ્ટિ કરતાં ઘણી સારી છે.
આઠ દૃષ્ટિની સજ્ઝાય
૧૪
