________________
સઘલું પરવશ તે દુઃખ લક્ષણ,
નિજ વશ તે સુખ લહીએ; એ દષ્ટ આતમગુણ પ્રગટે,
કહો સુખ તે કુણ કહીએ રે....... ભવિકા. ૨ અર્થ : જે પર-પુદ્ગલાદિકને વશવર્તીપણું તે જ દુઃખનું લક્ષણ છે અને પોતાના આત્મ સ્વભાવમાં જ વર્તવું તે સુખનું લક્ષણ છે. એવી રીતે આ દૃષ્ટિમાં આત્મગુણથી પરમાનંદ સુખ પ્રગટ થાય. તે સુખના સ્વરૂપને જ્ઞાની વિના બીજો કોણ કહી શકે ?
ભાવાર્થ : પરાધીનતાથી મોટું કોઈ દુઃખ નથી, સ્વાધીનતાથી મોટું કોઈ સુખ નથી.
સુખની આશાએ પર પદાર્થોને સેવવા તે જ મોટું દુઃખ છે.
સાચા અખંડ – અખૂટ સુખના મહાસગર જેવો આત્મા જડ પદાર્થોમાં સુખ શોધે એ ઘટના જ અત્યંત કરૂણ છે. તૃષા છીપાવવા માટે રેતી ફાકવા જેવી દુઃખદાયી છે.
બધા પુદ્ગલાનંદી જીવોની આ દુઃખદ સ્થિતિનું પૂરું વર્ણન જ્ઞાની ભગવંત જ કરી શકે તેમ છે.
આવી પૌગલિક દૃષ્ટિ - પોતાની નાભિમાં રહેલી કસ્તુરીથી અજ્ઞાત કસ્તુરી મૃગની માફક, જીવોને સંસારના ભયંકર જંગલમાં અતિશય દોડાવે છે અને છતાં તેમને એક ચમચી જેટલું પણ સાચું સુખ મળતું નથી. .
૧૪૮..
આઠ દૃષ્ટિની સઝાય
