________________
હિતશિક્ષા
નોકર વિનયથી નોકરી કરે, તો શેઠ બને. મુનિની આખી સામાચારી વિનય ઉપર છે. વિનય વિના જ્ઞાન ભણે તો, એના ફળરૂપે વિરતિ ન મળે. બધાનું મૂળ વિનય છે.
જ્ઞાનીના વચન ઉપર શ્રદ્ધા તે ચક્ષુ છે. આગમરૂપી ચક્ષુથી જોઇએ, તો આપણામાં શું નથી ? તે દેખાય. જ્ઞાનનો ગર્વ કર્યો તો માસતુષ થયા. રૂપનો ગર્વ કરવાથી રોગની ઉત્પત્તિ થાય છે. જે કાંઇ સારૂં મળ્યું છે, તેનો ગર્વ કરીએ તો એ ચીજો હલકી હલકી મળે. મળેલું રૂપ, બળ અને સૌભાગ્ય વિનયમાં ન વાપર્યું તો તેની હીનતા પ્રાપ્ત થાય છે, શાસ્ત્રચક્ષુ હોય, તો ગર્વ ન થાય. સૌને જે મેળવવા લાયક છે, તે આપણને મળ્યું છે. સહુથી વધુ સુખ અનુત્તર દેવોને છે, છતાં તેઓ પણ બે ઘડીના સામાયિકને ઇચ્છે છે, કારણ તેમાં જ સાચું સુખ સમાયેલું છે. વિનય જાય અને ગર્વ આવે, તો અનંતકાળે પણ સારી વસ્તુ ન મળે. એક સાધુ ઇર્યા સમિતિ પ્રમાણે ચાલે છે, તો તેનું અનુમોદન થવું જોઇએ. કારણ તે મુખ્ય આચાર છે. દાસપણું, દૈન્યપણું મળો, પણ સમતાનો ધર્મ અખંડ રહેવો જોઇએ ! આમ ઇચ્છવું જોઇએ.
ઉપદેશ બે પ્રકારે અપાય, પાળીને અને બોલીને. પાળીને જે અપાય છે તે વધુ અસરકારક છે. જે કાંઇ સારું કરીએ તે આપણું અને નબળું થાય તે બીજા બધાનું ! આ ભાવ વિનય વગરનાનો છે. સંઘની અપભ્રાજના કરાવીએ, તો નિગોદ તૈયાર છે. અનાદિકાળથી ભટકીએ છીએ તેનું કારણ અવિનય છે. શ્રાવક કરતાં સાધુની શક્તિ વધારે. સામાન્ય સાધુ કરતાં અપ્રમત્તપણે સંયમ પાળતા સાધુની અને તેના કરતાં શ્રેણીએ ચઢેલાની વધારે
८७
