Page Text
________________
૫૮ ]
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી
કહે છે કે તેટલા માટે તારે ખાટા-પીળા થઈ જવાની જરૂર નથી. તું પુરુષ નામને યાગ્ય નથી એમ ધારીને માથે હાથ દઇ બેસી જવા જેવું નથી. તારે માટે આધાર છે, ભવિષ્ય છે, આશા છે, અવલ'ખન છે, ટકે છે, માટે આગળ ધપાવ. આ સૂચિત અર્થ વિચારવા યગ્ય છે. એમાં પ્રથમ ગાથામાં જે નિરાશાવાદ આવ્યા છે, તેમાંથી જરા માર્ગ મળે છે, ભવિષ્યના રસ્તે આશાસ્પદ લાગે છે અને પેાતાની આશાના અવલંબનને ઇષ્ટ માર્ગ મળે છે, અને આનંદઘનના અમુક મત, સંપ્રદાય કે ગચ્છ હતા એવા અર્થ કરવાની જરૂર રહેતી નથી. જે મહાન યાગીએ ગચ્છના ભેદ પર ટીકા કરી હાય, ગરૢનાયક તત્ત્વની વાત કરતાં લાજતા નથી, એવું આકરું વચન વાપર્યું... હાય અને જે પોતાના આત્મા સાથે વાત કરી · નમે મુજ, નમા મુજ રે’એવી વાત કરી શકતા હાય, તે પેાતાને મત ચલાવે કે મત જેવા શબ્દ પેાતાના સંબંધમાં વાપરે, એ વાત જરા અધબેસતી પણ લાગતી નથી; એટલા માટે આ છેલ્લા ચરણના અર્થ બીજી રીતે ઘટાવવા પ્રયત્ન કર્યાં છે—એ યાગમાના ખપી જીવેાની વિચારણા માટે છે.
ગમે તે અથ કરવામાં આવે, પણ મુદ્દાની વાત એ છે કે આ પ્રાણીને પોતાના ભવિષ્યની ચિંતા થઈ છે, આશા બંધાણી છે અને એ આશાના અવલબને જ પોતે ટકી રહેલ છે. અને કાળલબ્ધિના પ્રસાદના સ્વીકારમાં જ એની ભાવી ભવ્યતા રહેલ છે. હજુ સુધી માદČન થયું નથી, પણ ભાવના જાગી છે, રસ્તા દેખાય છે, પ્રભાત થયું છે અને કામ પાર પડવાની આશા પૂરેપૂરી બંધાણી છે : આટલે સુધી આ ખીજા સ્તવનની આખરે આવ્યા. (૬)
ઉપસ‘હાર
અજિતનાથ ભગવાનનું આ સ્તવન બહુ ઊંડા ભાવા થી ભરપૂર છે. એના મુખ્ય આશય પથને અવલેાકી બેસી રહેવાને નથી, પણ એને અનુસરવાના છે અને ત્યાં રહેલ સાધ્ય પ્રાપ્ત કરવાના છે. એ આશય પાર પાડવામાં એમણે માદનના ચારે ઉપાયે પર ચર્ચા કરી તે ખૂબ વિચારણા માગે છે. દનપ્રાપ્તિ ઘણી સહેલી ચીજ છે એમ ધારવા જેવું નથી; તેની સાથે તે ભારે મુશ્કેલ ચીજ છે એમ પણ ધારવા જેવું નથી. એમણે ચારે ઉપાયાની વિચારણા કરી; તેની આખી ધાટી જ બળવત્તર છે. અને તે ચારે ઉપાયાની અપૂર્ણતા એમને ખરાખર દેખાણી છે. એ વ્યક્ત કરવાની તેમની આખી રીત અનેાખી છે, અને એમનું વિચારણાનું ધારણ બહુ ઉચ્ચ છે. સાધારણ રીતે પ્રાણી પોતાની પાસે પ્રાપ્ત થયેલાં સાધનાથી અવલેાકન કરે, બહુ બહુ તેા વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિનાં નવીન સાધના વધારે ઊંડા ઊતરવા સારુ વાપરે, પશુ આ યેગીને સ્થૂળ માર્ગ જોવા નથી, એને તે આત્મિક મા જોવે છે, એટલે વમાન સાધના એની તરે તદ્ન નબળાં કે નકામાં દેખાય, એમાં નવાઈ નથી. એટલે એને સ્થૂળ દૃષ્ટિની અવલેાકનાને પરિણામે જણાયું કે માત્ર સ્થૂળ નજરે માદન અધૂ રુ જ રહેવાનું છે.
સ્થૂળ દૃષ્ટિની વ્યવહારુ અવલાકનાની અપૂર્ણતા એમના લક્ષ્યમાં આવવા પછી એમની નજર પરપરાથી ચાલ્યા આવતા માર્ગ પર ગઈ. ત્યાં એમણે નિરર્થંક ખાખતા પરનાં મમત્વા,
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |