Page Text
________________
૪૨]
શ્રી આનંદઘન વીશી (થય) બલવી કે ચાર બલવી, સામાયક કરતી વખતે કરેમિ ભંતેને પાઠ એક વાર બોલવો કે ત્રણ વાર બેલ, મૂર્તિપૂજા કરવી જોઈએ કે નહીં–આવા નાના મોટા મતભેદો પાર વગરના થયા છે. એમાંના બહુ જાણીતા ઝઘડા કે મતભેદોને ઉપરછલ્લે ઉલ્લેખ “નવયુગને જૈન” નામના મારા પુસ્તકમાં થયે છે. એ ઝઘડાનાં મૂળને આખો ઈતિહાસ જોતાં શ્રી સુયગડાંગ સૂત્રના પ્રથમ શ્રત કંધના પ્રથમ અધ્યયનના બીજા ઉદ્દેશકની ૧લ્મી ગાથા યાદ કરવાનું મન થઈ જાય છે. ત્યાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે
अंधो अंधं पहुं नितो दूरमद्धाण गच्छति ।
आवज्जे उप्पहं जंतू अदुवा पंथाणुगामिए । અંધ માણસ આંધળાને દોરીને લઈ જાય તે વિવક્ષિત માર્ગથી જુદા જ માર્ગે લઈ જાય છે અર્થાત્ અંધ જન્તુ ઉત્પથમાં જઈ પડે છે. અથવા તે અન્ય માર્ગને અનુસરે છે. | દોરવણી આપનાર અને દેરવણી લેનાર બને અધ હોય ત્યાં ધારેલ સ્થાનકે પહોંચવાને સવાલ જ રહેતું નથી. એમાં તે આખું લશ્કર કૂવામાં પડી જવાને પણ ભય રહે. આવી બાબત અનેક પ્રસંગે બની છે. સ્યાદ્વાદના પ્રરૂપક, ભાષાસમિતિને ખૂબ મહત્ત્વ આપનાર જ્યારે સંપ્રદાય કે ગચ્છના ઝઘડામાં પડી જાય છે, ત્યારે વિવેક, સભ્યતા કે અનેકાંતવાદિતા સર્વ ભૂલી જાય છે. એને પિતાના અભિપ્રાયને એવો આગ્રહ થઈ જાય છે કે એને પિતાની માન્યતાવાળી વાત જ સાચી લાગે છે અને તે સિવાય અન્ય કે અન્યત્ર સત્ય હોઈ શકે, એવો ખ્યાલ પણ બેસી શકતું નથી. ધર્મની બાબત આવે ત્યાં અપેક્ષાવાદને સમજનાર પણ અપેક્ષાદષ્ટિ ગુમાવી બેસે છે, ત્યાં મતાગ્રહ એ ચીકટ જામી જાય છે કે એ એકાંતવાદી બની જાય છે. પુરાણ કાળના મતભેદે જુઓ કે વર્તમાન કાળના ઝઘડાઓ તપાસે, એમાં અંધપરંપરા અને એકાંત ઉપદેશ જ દેખાશે. આવા નાના-મોટા મતભેદમાં એના આગેવાને પરંપરાને જ આગળ કરે છે. એમાં વિવેક કે વિચારણા કરતાં પિતાની વાત ખરી કરવાની વૃત્તિ જ વધારે આગળ પડતે ભાગ લે છે.
ગચ્છના અને પરંપરાના મતભેદોને અંગે આપણે ઇતિહાસ અત્યંત દુઃખ ઉપજાવે તે છે. અને એનું પૃથક્કરણ કરતાં ત્યાંથી નિભેળ સત્ય કે સ્યાદ્વાદ-સત્ય મળે તેને માટે ઘણી ચિંતા થાય તેવું છે. આવી પરિસ્થિતિમાં અંધપરંપરા ચાલે છે અને પરસ્પર કુટાઈને અથડાયા કરે છે. એટલે પંથ નિહાળવાને અંગે પરંપરા-સંપ્રદાયના આશ્રયમાં શી પરિસ્થિતિ છે તેને ખ્યાલ આવશે. એટલે જેમ સ્થળ નજરથી પ્રભુપંથને નિહાળવાને ઉપાય કારગત લાગે નહિ, તેમ પરંપરાગત સંપ્રદાયમાં પણ અંધની હાર ચાલી જતી હોય તેમ જોવામાં આવે છે. આ રીતે પંથડો નિહાળવામાં આ પરંપરાગત સંપ્રદાયને આશ્રય પણ ખેંચતાણ અને એકાંતપ્રિયતાનું પિષણ કરનાર હોઈ પૂરતું કામ આપે તે જિજ્ઞાસુની દષ્ટિએ લાગતું નથી, એમ કહેવાને આશય જણાય છે.
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |