Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 449

૪૩૦
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી
દ્રવ્ય દૃષ્ટિએ એ નિત્ય છે અને પર્યાયની દૃષ્ટિએ એ અનિત્ય છે. આવી સૃષ્ટિને અનેકાંતાષ્ટિ કહે છે. એને જાણવી એ આપનું કાર્ય છે. આપ કોઇ વસ્તુને એકાંતે પકડતા નથી. ‘આ પ્રમાણે જ હાવું જોઇએ' એવી બુદ્ધિ આપે વિકસાવી નથી; પણ ‘અમુક દૃષ્ટિએ બીજું પણ હાય,' એમ આપ માને છે. આ અનેકાંતબુદ્ધિને સ્રીલિગનું રૂપ આપી, રાજીમતી કહે છે કે આ કહેવાએ છે તેા બ્રહ્મચારી અને પોતે તો ગતરોગ છે, આપને કોઈ રોગ થતા નથી અને આપ અનેકાંતબુદ્ધિને ભોગવે છે, તેમાં રાચેામાચા છે. બ્રહ્મચારીએ સ્ત્રીસંગ ન કરવા જોઇએ, છતાં આપ અનેકાંતબુદ્ધિને ભાગવા છે, આપને કોઈ વ્યાધિ થતો નથી અને આપ અનેકાંતમુદ્ધિ સ્ત્રી સાથે આનંદ ભેગવા છે. તે વાતને આપ ગુપ્ત તરીકે માનતા હશે।, પણ બધા લેાકને તેની ખબર પડેલી છે અને એને ગુપ્ત રાખવામાં આપ ફતેહમંદ થયા નથી.
આ વાણીવિલાસ છે. બુદ્ધિને સ્ત્રીનું રૂપક આપીને પોતાના અભિપ્રાય બતાવવા, તેના ઉપર ભાર છે અને રથ પાછો વાળવાની જે વિજ્ઞપ્તિ રાજીમતી કરે છે તેને અનુરૂપ ખાટો ધડાકો છે.
અમુક અભિપ્રાયા હજુ તો નેમનાથે જણાવ્યા પણ નથી, પણ તે બે વર્ષ પછી સમયસરણમાં એસી જણાવવાના છે; તેને સ્ત્રીનું રૂપક આપી તેને ભગવે છે અને તે કામ બ્રહ્મચારીને ઘટતું નથી એવા આક્ષેપ કરવા એ એક મેણું મારવાની પદ્ધતિ છે, રથ પાછો ફેરવવાની વાતની પુષ્ટિમાં એ માગણી છે અને આલંકારિક ભાષામાં સંસારી-દુન્યવી રાજીમતીના મુખમાં
જ શોભે છે.
પ્રભુને રાગ થતા નથી તે વાતને બ્રહ્મચર્ય સાથે શે। સંબંધ છે તે ખરાખર મને સમજાયું નથી વાતના સાર એ છે કે તમે રથને પાછો ફેરવા અને આ બુદ્ધિસુંદરી સાથે પ્રેમમાં પડીને ધાંધલ કરો છે તે ોડી દો અને મારા પિયરના સ્થાને પધારી મને આપની સ્ત્રી તરીકે
સ્વીકારે.
આ ગાથાની દલીલ વધારે પાતળી પડે છે. તેમનાથ જે બુદ્ધિ આપવાના છે તેને ભવિષ્ય કાળના વર્તમાનમાં આપ છે અને ગતરંગ સાચી વાત છે, પણ તેની પ્રસ્તુતતા અત્ર જણાતી નથી. સ્ત્રીને ભોગવવાથી અનેક રાગા થાય છે, અને આપ તે બુદ્ધિસુંદરીની સાથે ભેગા ભાગવા છે, તે પણ આપની વાત છાની રહી નથી. સ` લેાક જાણે તે ખાનગી કહેવાય નહી. આપ આ બધી ભાંજગડ છોડી દો અને રથ પાળે ફેરવા : આવા કોઇ ખુલાસો કરે છે, તે મને ખરાખર લાગતા નથી. (૧૨)
જિણ તેણી તુમને બેઉ રે; તિણ શ્રેણી જુવા રાજ; મન૦ એક વાર મુજને જુવા રે, તેા સીજે મુજ કાજ, મન૦ ૧૩
પાઠાંતર જોણી ' સ્થાને પ્રતમાં ‘યોગે’ પાઠ છે. ‘ જુવો ’ સ્થાને છે. ‘ મુજને ’ સ્થાને ‘ મુજ તે' પાઠ પ્રતમાં છે; પ્રતના પાઠ ‘ મુજ તે જો પ્રતમાં ‘ સિજે' પાઠ છે. (૧૩)
ભીમશી માણેકમાં ‘ જોવા ' પાડ રે' એમ છે, ‘સીજે' સ્થાને