Page Text
________________
[૪૦૭
૨૧: શ્રી નમિનાથ જિન સ્તવન
અર્થ–સમયપુરુષનાં છ અંગ છેઃ ચૂરણિ એટલે પૂર્વધરે માગધી ભાષામાં કરેલ અપરા શબ્દનો અર્થ. ભાષ્ય એટલે આખા પદને પ્રાકૃતમાં અર્થ. સૂત્ર એટલે ગણધરે લખેલ અને તીર્થકરે ભાષેલ મૂળ સૂત્ર. નિયુક્તિ એટલે શબ્દની વ્યુત્પત્તિ દ્વારા કરેલ અર્થ. વૃત્તિ એટલે સંસ્કૃત ટીકા. અને ગુરુ દ્વારા થયેલ પરંપરાનું જ્ઞાન અને કરેલ અનુભવ. આમાનું એક પણ અંગ જે કાપે છે તે દુર્ભવી છે, સંસારમાં રખડનાર છે, એમ જાણવું. (૮)
ટબેન્ચૂર્ણિ તે પૂર્વધરકૃત છૂટા પદાર્થ વ્યાખ્યાન, ખંડિત ખંડિત તે ચૂર્ણિભાષ્ય તે સૂત્રને સૂચે તે, તે પણ પૂર્વધરકૃત. સૂત્ર તે ગણધર, પ્રત્યેકબુદ્ધ, દશપૂર્વધર સંપૂર્ણ કૃત. નિર્યુક્તિ તે પદના બહુવિધ નિપાદિ રચના તે ચૌદપૂર્વધર કૃત, વૃત્તિ તે સર્વ શબ્દને અર્થ, વ્યાખ્યાન. પરંપરા તે અત્તાગમ, અનંતરાગમ, પરંપરાગમ ગુરુસંપ્રદાયાન્વિત વળી અનુભવ યથાર્થ જ્ઞાન ઇત્યાદિક સઘળા સમયપુરુષ તે સ્યાદ્વાદપુરુષનાં એ અંગ છે. એ પંચાંગીને જે છેદન માને તે દુર્ભવ, બહુલ સંસારી જાણ. (૮)
વિવેચન-જૈનદર્શનને પ્રભુનું ઉત્તમાંગ કહેલું છે. તે ગીરાજની દષ્ટિએ કેવું સુંદર છે તે માટે ઉત્તમાંગને કયે વિભાગ ખાસ અનુસરવાને તેમને આગ્રહ છે તે અત્ર બતાવે છે. ભગવાને ગણધરને ત્રિપદી આપી અને ગણધરેએ એ ત્રિપદીમાંથી બાર અંગ રચ્યાં, તે મૂળ ગ્રંથ તરફ યોગીરાજની નજર હોય તે તદ્દન સ્વાભાવિક છે. પછવાડેના ગ્રંથ પણ ઉપયોગી છે, પણ પ્રમાણમાં મૂળ આગમ ગ્રંથ વધારે અગત્ય ધરાવે છે. એ બાર અંગે પૈકી અત્યારે અગિયાર આગમને અગિયાર અંગ કહેવામાં આવે છે. તે મૂળ ગણધરકૃત હોવાથી ખૂબ પ્રસિદ્ધિ પામેલ છે, અને ખાસ વિશ્વસ્ત છે, તેના સંબંધી વિચાર કરતાં નીચેની હકીકત પ્રાપ્ત થાય છે?
. ચરણિ : એટલે ચૌદપૂર્વધરે કરેલી છૂટા પદની વ્યાખ્યા. આ વ્યાખ્યા લેકભોગ્ય અર્ધમાગધી ભાષામાં છે.
ભાષ્યઃ મૂળ સૂત્ર, જે ચૌદપૂર્વધર ગણધરેએ રચેલા છે, તેને વિસ્તૃત અર્ધમાગધી ભાષામાં પૂર્વધરે કરેલ સળંગ અથ.
સૂત્રઃ ભગવંતના ગણધરે પોતે બનાવેલ મૂળ સૂત્ર; અત્યારે જે અગિયાર અંગ ઉપલબ્ધ થાય છે તે સુધર્માસ્વામીએ રચેલાં છે.
નિયુક્તિઃ શબ્દનો અર્થ ગ્રુપત્તિ દ્વારા પૂર્વધર કરે તે અર્ધમાગધી ભાષામાં લખેલ નિર્યુક્તિ કહેવાય.
વૃત્તિઃ સૂત્ર ઉપર સંસ્કૃત ટીકા. આ ટીકા ગમે તે પૂર્વાચાર્યો લખેલ હોય છે. આ સંસ્કૃત ટીકા ઘણી વિસ્તૃત છે અને અત્યારે પણ ઉપલબ્ધ છે.
પર પર અનુભવઃ ગુરુએ શિષ્યને સામે બેસાડી પરંપરાનું કરાવેલું જ્ઞાન, દાખલા તરીકે સામાયિક લેતાં હાથની અમુક મુદ્રા કરવી, પારતી વખતે અમુક; પરંપરાથી ગુરુએ
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |