Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 399

૩૮૦]
શ્રી આન’ઘન-ચાવીશી
કોઈ અબંધ આતમતત માને, કિરિયા કરતા દીસે; કિરિયાતણું મૂળ કુણુ કહેા ભાગવે, ઇમ પૂછ્યુ ચિત્ત રીસે. મુનિ॰ ૨
અથ—કેટલાક લોકો આત્માને અધ વિનાના માની પોતાના વહીવટ ચલાવે છે, છતાં તે લાકો જ પાછા ક્રિયા કરતાં—તપ, જપ, દાન, સેવા કરતાં—દેખાય છે. હવે એ ક્રિયાનું જે ફળ બેસે, પિરણામ થાય, તે કોણુ ભોગવે—એમ જ્યારે તેને પૂછીએ છીએ ત્યારે મનમાં ગુસ્સે થાય છે. (૨)
ટા—કેઇક સાંખ્યાદિકને મતે આતમતત્ત્વ અકર્તા-અખધ માને છે, વિત્તુળો ન ધ્યતે ન મુખ્યતે એ વેદવાકય છે, પ્રકૃતિ કાર્ય કર્તા માનીએ છીએ, ભેક્તા કેમ ન હોય તે મતે પણ ક્રિયા કરતા દેખીએ છીએ અને ક્રિયાનું ફળ કોણ ભોગવે છે? જે અક્રિય છે, તે ક્રિયા કાં કરે અને ક્રિયા કરે તે તજન્ય ફળ એમ વિચાર પુછતાં તો રીસાવે, પણુ પરમારથ આત્મતત્ત્વ ન પ્રીછે. (૨)
વિવેચન—આ સંબંધમાં કેટલાંક દના કે મા કેવા ગૂચવાડા કરે છે તે આપને જણાવું. સાંખ્યમતના લોકો કહે છે કે વિષ્ણુળો ન વધ્યુંતે, ન મુખ્યતે' તેએ આત્માને વગુણી માને છે. એવા આત્માને ખધ થતા નથી અને મેક્ષ પણ થતો નથી. આત્મા કમ બધતે નથી અને કર્માંથી છુટકારો પણ તેને કદી થતો નથી. આત્માને નિર્ગુણ માને છે. તેઓ એમ સમજે છે રજોગુણ, તમેગુણ અને સત્ત્વગુણ એ ત્રણે ગુણા આત્માને ખાધા કરતા નથી, અને આત્મા જાતે વિગુણી હાર્ટ એ કમ બાંધતા કે છેડતો નથી. આવા પ્રકારની તેની માન્યતા હોવા છતાં તે ક્રિયા કરે છે, દાન દે છે, કાશીમાં જઈ ગગાસ્નાન કરે છે, પણ આત્મા જ્યારે કર્મ બાંધતા કે છોડતા નથી ત્યારે આ ક્રિયાઓ એ કોને માટે કરે છે ? જે ક્રિયા કરવામાં આવે છે, તેના કરનારને ફળ તે મળવાં જ જોઇએ; એ જ્યારે ક્રિયા કરે ત્યારે તેનાં ફળ કોણ ભાગવે ? ક્રિયા કરવી છે અને આત્માને તેા તેની સાથે સબધ નથી, કારણ કે આત્મા વિગુણ છે,
'
તત્ત્વ ’ પાઠ
કરીઆ ’
પાઠાંતર— અબંધ ’ સ્થાને ‘ અવંધ ' પાઠ ભીમશી માણેક છાપે છે. ‘તત’ સ્થાને એક પ્રતમાં ‘ છે. ‘માને' સ્થાને પ્રત લખનારે ‘મામૈ ’ લખ્યું છે. ‘ દીસે ’તે પ્રત લખનારે ‘ દીસે’' લખ્યું છે. ‘ સ્થાને ‘ ક્રિયા ' છાપેલ છે; અને પ્રતમાં પણ તેમ જ છે. ‘ પૂછ્યું ’ સ્થાને પ્રતમાં ‘ પૂછ્યો ' પાડે છે. સ્થાને પ્રતવાળા ભોગવે ' લખે છે, તે જૂની ગુજરાતી છે. (૨)
ભાગવે
ܕ
શબ્દા—કોઈ = વેદાંતી, સાંખ્યું. અબંધ = બંધ ન કરે તેવા, બંધાય નહિ તેવા, શુદ્ધ. આતમતન = આત્મતત્ત્વ, આત્માને. માને = સ્વીકારે છે, ખૂલે છે. કિરિયા – ક્રિયા, તપસ્યા, યજ્ઞ, જાપ વગેરે, પૂજા, સેવા, ભક્તિ આદિ. કરતા = અનુસરતા, અમલ કરતા. દીસે = જણાય, દેખાય છે. ક્રિયાતણું = અનુષ્ઠાનનું, જપતપનું. કહે = જણાવો, ખેલા. કુણ = કાણુ, ક્યા માણસ. ભોગવે = પ્રાપ્ત કરે, અનુભવે. હંમ = એમ, એ પ્રમાણે. પૂછ્યુ = સવાલ કર્યો, પ્રશ્ન કર્યો. ચિત્ત = મનમાં, દિલમાં. રીતે = રીસાઈ ને, સામા પડીને, ગુસ્સામાં. (૨)