Page Text
________________
૧૭ : શ્રી કુ ંથુનાથ જિન સ્તર્વન
[ ૩૩૯
આવા વિચિત્ર મનને પોતાના કાબૂમાં રાખવું અને પ્રભુ-ભગવાનમાં એને લગાડી એકાગ્ર કરવું, તેવી સ્થિતિ કરી દેવા પ્રભુને વિજ્ઞપ્તિ કરવી એ આ સ્તવનના ભાવ છે. અને જ્યારે આપણે મનને બરાબર અભ્યાસીએ છીએ ત્યારે જણાય છે કે એને કાબૂમાં રાખવું એ ઘણી મુશ્કેલ વાત છે. મનનાં કામે ખરખર વિચારીએ છીએ ત્યારે જણાય છે કે એ તો જરા જરામાં પણ આકાશ ને પાતાળ એક કરી નાખે. અને નવરા પડીએ કે જરા એકાંત સાધીએ ત્યારે તે એ વધારે જોર કરી જ્યાં ત્યાં રખડવા ચાલ્યું જાય છે અને આપણા સરસ વખત બગાડી નાખે છે. સામાયિક-પૂજામાં પણ એની ચપળતા એટલી બધી છે કે એ સમતાભાવે આરામ લેતું નથી, પણ અતિ ચપળ થઈને દૂર દેશમાં જાય-આવે છે અને તેટલા માટે ‘સસરા ઢેઢવાડે ગયા એમ વહુ પાસે સામાયિક કરતા શ્વશુર માટે ખેલાવે છે. મનની એક બીજી ખાસિયત છે કે અમુક વિચાર મનમાં ન કરવા એવા આપણે નિશ્ચય કરીએ ત્યારે તો તે વિચાર એવડા જોરથી આવે છે. દાખલા તરીકે આપણે કૂતરા સંબધી આજે કાંઇ વિચાર કરવા નથી કે અમુક માણસને યાદ જ કરવા નથી, એમ નિશ્ચય કરીએ ત્યારે તે કૂતરા અને અમુક માણસ તો બરાબર સાંભરે જ. અમુક કામ ન કરવા વિચાર કરીએ તે કામ ખૂબ વખત યાદ આવી આપણા નિશ્ચયને છિન્નભિન્ન કરી નાખે છે. આવું મન હેાવાથી એને એક ઠેકાણે પ્રભુમાં એકાગ્ર કરવું એ ભારે મુશ્કેલ કામ છે. એ હુજારા જાતનાં છટકાંએ શેાધશે અને ન યાદ રાખવા જેવી વાતને ફરી ફરીને આપણી યાદદાસ્ત પર લાવશે. આવા મનને વશ કરવા, એકાગ્ર કરવા કરવું તે સમજાતું નથી. અને મનને જેમ જેમ સમાવવામાં આવે છે તેમ તેમ તે વધારે ચપળ બનતું જાય છે. એટલા માટે મનને એકાગ્ર કરવાને વાસ્તે અ ંતે પ્રભુને વિનંતિ કરવામાં આવે છે.
જ્યારે પોતાનું કઇ ન ચાલે ત્યારે અંતે પ્રભુનો આશ્રય લેવા પડે છે. પ્રાણી જાણે છે કે પ્રભુ તા શુભ નિમિત્ત છે. કાંઇ કરવાના નથી અને એનાથી કાંઇ થઇ શકતું નથી, પણ ભગવાન કઈ કરશે એવી આશામાં પ્રભુને તે વીનવે છે. વસ્તુસ્થિતિ એ છે કે પ્રભુ તા જાતે નિરંજન નિરાકાર છે એ કદી અવતાર લેતા નથી અને આપણી પાસે આવતા નથી. માટે સવ વિજ્ઞપ્તિ એક રીતે નિષ્ફળ છે. પણ પાતે જ જો સર્વ પૌદ્ગલિક સંગના ત્યાગ કરી પોતાનું આત્મતત્ત્વ વિચારે તો આ અનતશક્તિવાળા આત્મા પોતાની ધારણામાં સફળ થાય છે અને તે સ્થિતિ પોતે જ લાવી શકે છે. માત્ર પેાતાના આત્માને તે વસ્તુને ક્ષમ કરવા જોઇએ અને ધ્યાનધારાએ વધવું જોઇએ. આવેા ઉપાય પાતાની પાસે હોવા છતાં એ પાતાનુ મન વશ કરવા પ્રભુને વિનંતિ કરે છે એ ભક્તિની દૃષ્ટિએ ઠીક છે, પણ વસ્તુતઃ તો પોતે જ જાતે ક્રમસર આગળ વધવું જોઇએ. મન આવું છે એ સમજી તેને વશ કરવા પ્રયત્ન કરવે અને મનને બરાબર આળખવું, એ આખા સ્તવનના ભાવાથ છે. એને સમજી જે એને એકાગ્ર કરવા પ્રયત્ન કરશે તે આ ભવ પરભવમાં સુખી થશે અને અંતે અજરામર સ્થાનકે પહોંચશે. માટે મનને કાષ્ટ્રમાં લેવાના પ્રયત્ન કરવા અને બહુારના કોઇ કરી આપશે એ આશામાં પડી રહેવું નહિ.
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |