Page Text
________________
૧૭: શ્રી કુંથુનાથ જિન સ્તવન
[૩૩પ નરજાતિમાં વાપરે છે તે દેશભાષાના ધરણની વાત જણાય છે. અને આ વિષયમાં આનંદઘનની ભાષા પરત્વે ઉપઘાત ઉપર ધ્યાન ખેંચવામાં આવે છે. મનને સમજુ, ભણેલા અને મોટા મેટા પંડિતે ગમે તેટલું સમજાવે, પણ એ તે સમજતું જ નથી અને પિતાની ધારણા પ્રમાણે જ કયે જાય છે. ભગવદ્ ! મારું મન આવું છે અને હાલ તો તે જ આધિપત્ય ભેગવે છે. (૬)
મેં જાણ્યું એ લિંગ નપુંસક, સકળ મરદને ઠેલે; બીજી વાત સમરથ છે નર, એહને કઈ ન જેલે હો. કુંથુર ૭
અથ–મને ખબર પડી ગઈ છે કે એ નાન્યતરજાતિનું નાનકડું મન બધા માણસને ધકે ચઢાવે છે. મેં તો એની ત્રીજી જાતિ હોવાથી એ દમ વગરનું હશે એમ ધાર્યું હતું, પણ માણસ બીજી બધી વાતે શક્તિમાન છે, પણ એને પકડીને ઝીલી શકે એ કોઈ પણ માણસ નથી. (૭)
ટબો–વળી કહે છે, મન શબ્દ તે નપુંસક લિગે છે, એ શું કરશે એમ જાણતા, પણ તે તો ન બન્યું. સમસ્ત મ–પુરુષ કામ, ક્રોધી સર્વને એ મન તે ઠેલે-હીણુ કરે. બીજા સંસારમાં સર્વ વાતે સાધવાને સમરથ છે પુરુષ, પણ એને-મનને કેઈ રૂધે તે વિરલા (9)
- વિવેચન-સંસ્કૃતમાં તથા ગુજરાતીમાં ત્રણ જાતિનાં નામો હોય છે : નરજાતિ નારીજાતિ અને નપુંસક અથવા નાન્યતરજાતિ. મને એમ ખબર હતી કે એ સંસ્કૃતમાં નપુંસક લિંગનો શબ્દ છે; હિંદીમાં એ નાન્યતરજાતિ ન હોવાથી નરજાતિમાં વપરાય છે. “સાલે એવો મન માટે પ્રયાગ આગલી છઠ્ઠી ગાથામાં કરવામાં આવ્યું તે સ્તવનíની દેશભાષાને લઈને છે. સંસ્કૃતના ધોરણે એને “સાળું” પ્રયાગ જોઈએ. એ નપુંસકલિંગે હોવા છતાં તે કોઈને છોડતું નથી અને મોટા મેટા મજબૂત માણસને પણ એ હઠાવે છે. એ નપુંસક જાતિ શબ્દ હોવા છતાં નરજાતિના મઈ માણસને પણ હરાવે છે, કે ચઢાવે છે અને લડાઈમાં હરાવી દે છે. એ જરાય કાચુ પિચું નથી. એ તો ગમે તેવા બહાદુર હિંમતવાન માણસને પણ પહોંચી
પાઠાંતર–પ્રથમ પાદમાં “જાયું’ સ્થાને એક પ્રતમાં “જાણું” પાઠ છે. “નપુસંક' સ્થાને પ્રતવાળો પ્રથમ પાદમાં “નપુસગ” લખે છે. “મરદને’ સ્થાને પ્રતવાળો “મરદને' લખે છે. “કેલે’ સ્થાને પ્રતવાળો
કો' પાઠ લખે છે. બીજી” બદલે પ્રતમાં “બિજિ” પાઠ છે. “વાતે સ્થાને પ્રતમાં “વાતે ” પાઠ છે. સમરથ” સ્થાને પ્રતમાં સમર” પાઠ છે. “છે' ત્રીજા પાદમાં છે ' લખે છે, તે પ્રતિકાર લહીન જન ગુજરાતી છે. “જેલે’ સ્થાને પ્રતવાળો “ઝલે' લખે છે; બીજી પ્રતમાં “જાલે” પાઠ છે. (૭)
શબ્દાર્થ–મેં જાણ્યું = હું એમ ધારતો હતો, હું એમ સમજ્ય હતો. એ = (મન) મનડું લિંગ = તે. નપુંસક = નાન્યતર, ત્રીજી જાતિ હોવાથી એનાથી ડરવાની જરૂર નથી. પણ એ = મન તે. સકળ = સવ બધા, મદ = નરજાતિના માણસોને. ઠેલે = ધમધમાવે, ચલાવે. બીજી = અનેક બાબતે. સમરથ = સમર્થ. શક્તિમાન, સશક્ત. નર = માણસ, મનુષ્ય. એને = એને, મનને, કેઈ = એક પણ મનુષ્ય. ન = નહીં. જેલે = પકડી શકે, ઝડપી શકે, ઝીલી લે. (૭)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |