________________
શ્રી શાંતિનાથ જિન સ્તવન સંબંધ-આ રોળમાં સ્તવનમાં શાંતિનું સ્વરૂપ વર્ણવ્યું છે, તે ઘણી અગત્યની બાબત છે. આ જીવે સેવાભાવના નક્કી કરી, ભગવાનને આદર્શ ચેકકસ કર્યો, પણ કામ ઉપર શાંતિ ન આવે તો વિનયવિજય ઉપાધ્યાયે કહ્યું છે તે પ્રમાણે –
સમતા વિણ જે અનુસરે, પ્રાણી પુન્યનાં કામ;
આ છાર ઉપર તે લીંપણું, ઝાંખર ચિત્રામ. જેવું બને છે. પ્રાણી શાંતિ રાખ્યા વગર જે સારાં કામ કરે, સુખને અનુભવ થાય તેવું પુણ્યનું કામ કરે, પણ તેની દોડાદોડી ઊભી હોય, તેને મનમાં સ્થિરતા જામી ન હોય, તે તે ગંદી ભૂમિ ઉપર ગાર કરવા જેવું કે ઝાંખરા ઝંટીઆની ભૂમિ ઉપર ચિત્ર દોરવા જેવું કામ થાય છે, તે નકામું છે, તેનું કાંઈ મૂલ્ય નથી. વાસ્તે સમતા-શાંતિ ઘણું અગત્યની વાત છે, અને તે ઉપર આ ઘણું લંબાણ સ્તવન વિવેચન કરે છે, તે ઘણું મહત્ત્વનું હોવાથી તે પર ખાસ ધ્યાન આપવા યોગ્ય છે.
બાકી, આ પ્રાણીની વાત જોઈ હોય તો નવાઈ લાગે તેવું છે. તે તો ટૂક વખતના કુટુંબના વેધ-વચકા કરવામાં, પારકી નિંદા કરવામાં, પિતાનાં પારકાં કરવામાં, રાગદ્વેષ કરવામાં તથા પેશન્યમાં અને ખાટાંસાચાં કરવામાં એટલે બધો મશગૂલ રહે છે કે એનું કદાચ મોટામાં મેટું આયુષ્ય હોય તે પણ તે નિષ્ફળ જાય છે અને આ ભવ તેને માટે માત્ર એક ફેરા સમાન જ થઈ પડે છે. તમે એને નકામી વાત કરતાં કે ગપ્પાં મારતાં જશો તે જાણે અહીંથી એને કહીં જવાનું જ નથી, એ તે પાકો ગરાસ લખાવી લાવ્યો હોય, તેટલે બધા તેને આગ્રહ, મમત્વ અને તંત હોય છે એમ તમે જોઈ શકશે. અને પ્રાણી ચાલે છે પણ કેવો ? એની અભિમાની અને ધમાલીઆ વૃત્તિ, એની દાંભિક વૃત્તિ અને એને ક્રોધી સ્વભાવ એની ચાલમાં જ જણાઈ આવે છે. અને એ વાતો કરવા બેસે, ત્યારે એ કોઈ દિવસ મરવાને જ નથી એવું બતાવી આપે છે, એનામાં સ્થિરતા કે શાંતિ શી ચીજ છે એ દેખાશે નહિ. અને એને વેપાર કે નેકરી જોયાં હોય તો તો તેની કોઈ વાત કરવી નહિ. તેમાં એ અનેક કૌભાડે, સાચજૂઠાં કરશે. એ વેપાર કે નેકરી કરતી વખતે એ કદી મરવાને છે એ એના ધ્યાનમાં પણ નહિ રહે. આવા પ્રકારની સ્થિતિમાં શાંતિ કેવી ? અને તેની વાત કેવી ? પણ પ્રાણી વાત કરે ત્યારે આવતી કાલને પણ ભરોસો નથી એવી ચગાવીને વાત કરે; અને વર્તન કરે ત્યારે તેનું કાંઈ ઠેકાણું જ નહિ. આ વાતને અને વર્તનને મેળ મળતું નથી અને શાંતિ વગરનું એ જીવન અને પિતાને આકરું પડી જાય છે અને અનંતા ભવ કર્યા તેમાં માત્ર એકને