________________
૨૯૪ ]
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી
ટમે—પરમ ઉત્કૃષ્ટ નિધાન પ્રકટ મુખ આગળે દેખીને, જેમ દર્શીન, તે રૂપ મહાનિધાન દેખીએ; જગત્—આજ્ઞાની લેાક-તે ઉલ`ધી જાય, દેખે નહિ. નિધાન જગદીશની જ્યેાતિ વિના તે દેખે નહિ, અધેઅધા જેમ પીલાય તેમ અજ્ઞાની અજ્ઞાને કરી પીલાય છે. (૬)
વિવેચન—તે વાત એ છે કે ભારે મૂલ્યવાન સુંદર ખજાનો તો આ પ્રાણીના માં આગળ પડેલે છે અને તેને શેાધવા એ આખા જગતને શોધવા ફર્યા કરે છે પણ તે જાણતા નથી કે એ ખજાને તે પોતાનામાં અંદર ભરેલા પડેલા છે, પાતામય છે, પોતે જ છે. અને તે જાણતા નથી કે એ ભડાર શેાધવા માટે દૂર જવાની કે પરદેશ જવાની કે રખડપાટે કરવાની જરૂર જ નથી. આત્મિક જ્ઞાન મેળવવા માટે દૂર દેશ જવું પડે તેમ નથી. તે ખજાના ત પોતે જ છે, એનું ખરાખર જાણકારપણું થાય અને પોતે પોતાને બરાબર એળખે, એટલું જ ખસ છે. એ જો આત્માને—પોતાના મહામૂલ્યવાન ખજાનાને જાણે, ઓળખે તે પછી આ જ્યાં ત્યાં રખડવાની તેને જરૂર પડતી નથી. ખજાના શેાધવા માટે દીવાના તેજની જરૂર પડે છે; કારણ કે કોઇ પણ વસ્તુની શોધખોળ કરવા માટે પ્રકાશની જરૂર પડે જ છે; પ્રકાશ વગર કોઈ પણ ખજાના હાથ લાગતા નથી અને હાથ લાગે તેા ખજાનાને જાણી શકાતા નથી. અંધારામાં કોઇ વસ્તુ જડે નહિ અને અંધારામાં વસ્તુ શોધવા પ્રયાસ કરવા તે તદ્દન નકામુ છે. અંધારામાં વસ્તુ હોય તેપણુ તેના પત્તો લાગે જ નહિ. અહીં વીતરાગ ભગવાન જો સ્વય' પ્રકાશ ન આપે તે આંધળાની પાછળ આંધળે ચાલે અને તેની હાર લાગે તેવી સ્થિતિ થાય છે. તેટલા માટે આંધળાની પાછળ આંધળા ચાલે તેવી આપણી સ્થિતિ થઈ છે. આંધળા વસ્તુને દેખે જ નહિ તેવી મારી સ્થિતિ થઇ છે હું વીતરાગ ભગવાન, જે મારા સાચા પરમેશ્વર છે, તેની દોરવણી વગર જ્યાં ત્યાં આંધળાનું અનુકરણ કરી રહ્યો છું, પણ એ આંધળાની હારની હાર ચાલે તેમાં મારો શુ શુક્રવાર વળે ? અત્યારે તે હું આંધળાનું અનુસરણ કરી રહ્યો છું. જો પાતે સ્વયંજ્ઞાની ન હોય તે મને શું દોરવણી આપે ? પ્રભુની જ્યેાતિ વગર મારી સ` શોધખોળ નકામી છે, હવે તે કોઈ પણ રીતે મને પ્રભુ તરફના પ્રકાશ મળી જાય અને હું મારામાં રહેલ અચિંત્ય મૂલ્યવાન ખજાનાને જાણી જોઈ, પિછાની લઉં એવી મારી ભાવના, સાચી સેવના કોની કરવી તેની શેાધને અંગેની છે.
આત્મિક જ્ઞાન એટલે પોતાના આત્માની પિછાણુ. તે થઈ જાય તેા કામ સરેડે ચઢી જાય તેમ છે. તે એક વસ્તુને ખરાખર એળખવા માટે પ્રયાસ કરવે। તે મારું અત્યારનું કત્ય છે. અને તે માટે મારા આંટાફેરા નકામા છે. મારે તે હવે શાંત બેસી રહી મારા આત્માને આળખવે અને તે માટે પ્રયાસ કરવા એ એક જ મારુ' કામ છે. અંધારામાં કોઈ વસ્તુ શોધાય નહિ અને શોધાય તે તેના ઉપર પગ પડે છતાં બીજે યાં ત્યાં શેાધવાનું ચાલ્યા જ કરે. આત્મિક અને પ્રભુના પ્રકાશ વચ્ચે અભેદ છે, એક હાય ત્યાં બીજાની હાજરી જરૂર હાય. તે પ્રમાણે પ્રભુની જ્યેાતિના પ્રકાશમાં જો પરમ નિધાનને શેાધીને મેળવવા હોય તો તે કામ કરવા જેવું છે અને તેને માટે અજવાળું જોશે જ, માટે એ મેળવવા પ્રયાસ કરો. એમ કરવામાં