Page Text
________________
૧૨ : શ્રી વાસુપૂજ્ય જિન સ્તવન
[૨૫૫
અફેરફાર થતા પરિણામવાળા ચેતન છે, તેથી આત્મા પરિણામી છે, અને ક્રિયાનાં ફળ એને અવશ્ય થનાર છે. તેટલી સમજણ અને કરમનું ફળ એને જ ચેતન કહી શકાય. એ અભિપ્રાય તમે માન્ય કરજો અને ખીજાને મનાવો અને ખુદ તમારા આત્માને પણ તે રીતે સ્પષ્ટ કરજો. (૫)
ટા—પરિણામી ચેતના પિરણામના જ્ઞાનક તે ભાવી ફૂલ કહીએ, અને જ્ઞાનકમ ફળ તે ચેતન કહીએ. પ્રારભ અને પ્રાપ્તિફળના અભેદ ભાવી રહ્યો તે ચેતન કહીએ, તે જ મનાવીને લેવા પ્રાપ્તિ રૂપે. (૫)
થાય,
વિવેચન—પરિણામને પામી તન્મય થઇ જાય એવા ચેતનના–આત્માના પિરણામેા છે, એ જેવુ' કામ કરે તે વખતે તે તે તદ્રુપ થઈ જાય; ચેતનને આવે। પિરણામીભાવ છે, એ આપણે જોઈ પણ ગયા. ચેતન જ્યારે કર્માંમાં પ્રવતે ત્યારે વ્યવહારથી એ તેના જેવા જ થઈ જાય છે, કારણ કે એ પરિણામી સ્વભાવાળા છે. એ તે સ`સારમાં વતે` ત્યારે તન્મય થઈ જાય પણ તે વ્યવહારથી છે. નિશ્ચયનયને મતે તે તે આનંદસ્વભાવ છે અને તેમાં જ આખા વખત મસ્ત રહે છે. અને કર્માંનાં ફળ એને ચાક્કસ મળનાર છે એનું એને જાણપણું થાય છે. તે જાણે છે કે કરેલાં કર્મોનાં ફળ અવશ્ય મળનાર છે. એ કુષ્ટી થાય, રૂપાળા થાય, શરીરે ખેડખાંપણવાળા તે તેનાં કર્માંનાં ફળ છે. અને તે જાણે છે કે કર્માંનાં ફળ અવશ્ય ભોગવવાનાં છે; એ ગમે તેટલા ઊંચાનીચા થાય, પણ એને કરેલાં કર્માંનાં ફળ તો જરૂર ભોગવવાં પડશે : એ એનું જ્ઞાન એ ચૈતન્યલક્ષણ છે. એને સમજાવી લે, કે ન સમજાવા, પણ એ અવશ્ય તેને થવાનું છે. અને કર્મીની વાત તે એવી છે કે એમાં કાંઇ ગેટાળેા ચાલે તેમ નથી; એનું જાણપણું એ ચેતનભાવ છે, એ અવશ્ય ચેતન-આત્માનું લક્ષણ છે; અને તે એને પુગળ કે બીજા પદાર્થોથી જુદા પાડે છે. આ ચેતન અને અચેતન વચ્ચેના તફાવત છે અને તે તફાવતને હુ'મેશા ધ્યાનમાં રાખવા જોઇએ. જ્યારે કાંઈ બનાવ ચેતનને અંગે બને તે પૂર્વકાળમાં કરેલ કોઈ કનુ' તે ફળ છે એમ તેને લાગવું જોઇએ. દરેક ક્રિયા ફળ જરૂર આપે છે. પુદ્ગળને કે ખીજા કાઈ પણ પદાર્થાંને આ વિજ્ઞાન મળતું જ નથી, તેથી તે અચેતન કહેવાય છે. પણ કર્માંનાં ફળ જરૂર મળે છે એમ જાણે તે ચેતન છે. આ તફાવત ખરાબર ધ્યાનમાં રાખવા અને ચેતનને અચેતનથી જુદો સમજવા. (૫)
શબ્દા—પરિણામી = તન્મયભાવ, તરૂપભાવ. ચેતન = આત્મા. પરિણામેા = જ્ઞાન-દર્શોનરૂપ પરિણમન, તન્મયતા. જ્ઞાન = જાણવું તે. કરમ = ક્રિયા, કમ, કરવું તે ફળ = ક'નું ફળ, પરિણામ. ભાવી – હાવાનુ છે, થવાનુ` છે. જ્ઞાન = જાણવું તે, ઉપર કહેલ અ`. કરમ = કમ", ક્રિયા. ફલ = ફળ, પરિણામ. ચેતન = આત્મા, હીએ = સમજીએ, સમજવું. લેજો = તમે અવધારશે. તે = તેને ( આત્માને ). મનાવી = જાણી, સમજી (૫)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |