Page Text
________________
ર૩૦].
શ્રી આનંદઘન-વશી –એકીસાથે રહી શકે છે એ સંભવિતતાને બરાબર ખ્યાલ કરી પ્રભુને આદર્શ સ્થાને આપણે મુકરર કરીએ, એ સવાલનો જવાબ આપવામાં હેતુ છે.
ઉદાસીનતા વિક્ષણ રે' એટલે ઉદાસીનતાને જોવી. ત્રણે ચીજે એક સ્થાને હોઈ શકે તેમ જવું કે સમજવું. એ કેમ હોઈ શકે તે આપણે સમજવા પ્રયત્ન કરીએ. (૨)
પરદુ:ખ છેદન ઈચ્છા કરુણા, તીક્ષણ પરદુ:ખ રીઝે રે, ઉદાસીનતા ઉભય વિલક્ષણ, એક ઠામે કેમ સીઝે રે. શીતળ૦ ૩
અથ–પારકાનાં દુઃખને દૂર કરવાની જે મરજી, હસ, ઈચ્છા તે; એમાં કરુણું છે. અને બીજે પ્રકાર જે તીણતા નામને છે તે બીજાને દુઃખમાં દાખલ થતાં જોઈને રાજી થાય છે. એ કરુણ અને તીણતા બનેથી તદ્દન ઔર જ પ્રકારની ઉદાસીનતા. એ ત્રણે એક સ્થાને કેવી રીતે રહી શકે ? એક જ માણસમાં એ એકીસાથે કેમ સંભવે ? (૩)
ટબે–વળી ભંયંતરે ત્રિભંગી દેખાડે છે. પરનાં દુઃખ છેદવાની ઈચ્છા તેને કરુણા કહીએ. તીષણ તે પરદુઃખ દેખીને રીઝવું. ઉદાસીનતા તે બેહથી વિલક્ષણ ભાવે, જે માટે કરુણા છે, પણ ઈચ્છા નથી, તે ક્ષણે કર્મવિપાક દેખવું છે પણ રીઝ નથી, તે એક ઠામે ભેળી કેમ રહે? તે માટે બન્નેને વિલક્ષણ ધર્મ અને એને એકઠી એમ કરતાં વિરોધ થાય. હવે એક ઠામે તમારે વિષે બન્નેને દેખીએ છીએ. (૩)
વિવેચન-આપણે ઉપર જોઈ ગયા કે પરને દુઃખી થતાં જોઈ તેઓનાં દુઃખે કેમ દૂર થાય એવી ઇરછા રાખવી તે કર્યું છે. આ કરુણા ભાવના આપણે “અધ્યાત્મકલ્પદ્રુમ” ગ્રંથમાં જોઈ ગયા છીએ કે પારકાનાં દુઃખને જોઈને તેને દૂર કરવાની અને અન્યને કોઈ પણ પ્રકારનાં દર ન હોય તેમ જોવાની ઈચ્છા થાય છે. એ તે પારકાને દુઃખી થતાં દેખીને એ દુઃખમાંથી એને હમેશને માટે કેમ છોડાવવાં તેની ઇચ્છા જ રાખ્યા કરે. આવી પારકાને-કઈ પણ પ્રાણીનેદુઃખમાંથી છોડાવવાની ઈચ્છા તે ખરેખરી કરુણા છે. કરુણાનું લક્ષણ જ એ છે અને તે ભગ વાનમાં હોય છે. હવે આવી કરુણ સાથે ભગવંતમાં પારકું દુઃખ જોઈને રીઝવું, આનંદ પામ, રાજી થવાપણું હોય છે. પુદ્ગલેને દુઃખ પામતાં જોઈ ભગવાન રાજી થાય છે. પુગળના સંયોગથી પુગળને દુઃખ થતું જોઈ અથવા પુળ ભગવાનને છોડી જાય ત્યારે તેને
- પાઠાંતર–“દુ:ખ’ સ્થાને એક પ્રતમાં દુખ” પાઠ લખ્યા છે. ‘એક ઠામે સ્થાને એક પ્રતમાં એક ઠામિ' પાઠ છે. “કેમ” સ્થાને એક પ્રતમાં “કીમ” પાઠ આપે છે. (૩) | શબ્દાર્થ–પર = પારકાનાં, બીજાં, અનેરાં. દુઃખ = પીડા, ઉપાધિ, હેરાનગતિ. (તેને) છેદન = ઓછાં કરવાં, કાપી નાખવાં, દૂર કરવાં. ઈચ્છા = મરજી, હોંસ, મનથી કરવાની વાત-(તે જ) કરુણા = દયા. તીણ = તીતા, અણીદારેપણું. પરદુ:ખ = અન્ય પ્રાણીની પીડા, અન્યની ઉપાધિથી. રીઝે રે = રાજી થાય, મજામાં આવી
જાય, ઉદાસીનતા = બેદરકારી. ઉભય = બનેથી, ઉપર કહેલા બનેથી. વિલક્ષણ = પૃથફ પ્રકારની, જુદી જાતની, કરે એક સ્થાનકે, એક જગાએ. કેમ = hી રીતે, શી રીતે. સીઝે = હોઈ શકે, સંભવી શકે, રહી શકે. (૩)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |