Page Text
________________
રરર]
શ્રી આનંદઘન-વીશી પ્રાણિરૂપ તે પ્રતિપત્તિપૂજા ચેથી જાણવી. એમ ચાર પ્રકારની પૂજા ઉત્તરાધ્યયનમાં ભાખી– કહી, કેવળજ્ઞાનીએ. અથવા પ્રતિપત્તિ તે અનાશાતના-વિનયરૂપ. તત્ર સ્રોપવાનો યથા
आभुठ्ठाणं अंजलि आसणदाणं च अतिहिपूया य। .
लोगोवयार विणओ देवयपूया य विहवेणं ॥ . ઇતિ ઉત્તરાધ્યયન વૃત્તિમાં. તથા
अहओ वयारिओ पुण दुविहो विणओ समासओ होइ । पडिरूवजोगजुंजण तह य अणासायणाविणओ ॥१॥ पडिरूवो खलु विणओ, काइयजोगो य वाइमाणसिओ।
अट्ठचउठिवतदुविहो परुवणा तस्सि इमा होइ ॥२॥ ર વF ઈતિ અધ્યાહાર છે. અથવા પ્રતિપત્તિ તે અનાશાતના કહી છે તે પણ અર્થ જાણો, સહ. ઈતિ (૭)
વિવેચન–અને ભાવપૂજાને પ્રકાર એક પ્રતિપત્તિ પૂજા છે. એ દ્રવ્યપૂજાના બે ભેદ અંગપૂજા અને અગ્રપૂજા અને ચાલુ સ્તવનાદિકવાળી ભાવપૂજા એમ ત્રણ ભેદ ઉપરાંત આ થે ભાવપૂજાને ભેદ છે. એ રીતે સામાન્ય ભાવપૂજા અને આ પ્રતિપત્તિપૂજા એમ ભાવપૂજાના બે ભેદ થાય છે. પિતાના મૂળ સ્વભાવમાં આવવું અને વિભાવદશામાંથી પડી જવું એ પ્રતિપત્તિ પૂજાને ભાવ છે. તે ઉપશાંત મેહ, ક્ષીણમેહ અને સગી કેવળી નામના ૧૧ માં, ૧૨ મા અને ૧૩ મા ગુણસ્થાનકે ઉત્પન્ન થાય છે. એ ભાવપૂજામાં પ્રાણ પિતાની મૂળ દશામાં આવી જાય છે અને વિભાવદશામાંથી એને પાત થાય છે. આ ૧૧ મા, ૧૨ મા, ૧૩ મા ગુણસ્થાનકે થતી પ્રતિપત્તિપૂજા ચોથા પ્રકારની ભાવપૂજા છે; તેથી પૂજાના ચાર પ્રકાર થયા ઃ (૧) દ્રવ્યપૂજા–અંગપૂજા, (૨) દ્રવ્યપૂજાને અંગે અગ્રપૂજા, (૩) ત્રીજી સામાન્ય ભાવપૂજા અને (૪) પ્રતિપત્તિ ભાવપૂજા. એટલે કુલ ચાર પ્રકારની પૂજાઓ કેવળજ્ઞાનીએ “ઉત્તરાધ્યયન' નામના સૂત્રમાં બતાવેલી છે. કેવળજ્ઞાનને ઉપભગ બતાવતી વખતે આ ચાર પ્રકારની પૂજા શ્રી ઉત્તરાધ્યયન નામના મૂળ સૂત્રમાં કેવળજ્ઞાનીએ બતાવી છે. આ પ્રતિપત્તિપૂજામાં ચેતન પરભાવ-વિભાવદશા છોડીને એના જ્ઞાન-દર્શનચારિત્રમાં રમણુતારૂપ મૂળ ધર્મમાં-અસલ રૂપમાં આવે છે. એમાં સર્વ પર વસ્તુને પર તરીકે પ્રાણી જાણે છે અને સર્વ પ્રકારના મમત્વને ત્યાગ કરે છે. ત્યાં એને પ્રથમની બન્ને દ્રવ્યપૂજા કરવાનું રહેતું નથી, કારણ કે તે આત્માના મૂળ ગુણ જ્ઞાન-દર્શનચારિત્ર આદરી આત્મસ્વરૂપમાં એકાગ્ર થઈ જાય છે અને એને દ્રવ્યપૂજા કરવાને કોઈ પણ હેતુ હોતું જ નથી. આ પ્રતિપત્તિપૂજા એ આદર્શ પૂજા છેતે અંતે અગિયારમે, બારમે અને તેરમે ગુણસ્થાનકે ઉદયમાં આવે છે. આ પ્રકારે ઉત્તરાધ્યયન નામના સૂત્રમાં કેવળજ્ઞાનીએ બતાવેલ ચારે પ્રકારની પૂજા આ ગાથામાં બતાવી. મનુષ્યજન્મ, આર્ય ક્ષેત્ર, કર્મભૂમિ, શરીરે નીરોગતા, ધર્મશ્રવણની અનુકૂળતા, દેવગુરુની જોગવાઈ, ધર્મશ્રદ્ધા વગેરે અનકળતા પામીને તેને જેટલું બને તેટલે લાભ લે. આ જીવ અસંતી વાર તે દર્શન કે પૂજાને લાભ મેળવી શક્યો નથી, પણ અત્યારે તેને લાભ મળે છે. તે સર્વ જોગવાઈને જેટલેં બની શકે
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |