Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 238

૯: શ્રી સુવિધિનાથ જિન સ્તવન
" [૨૨૧ પૂજા કરે. દ્રવ્યપૂજાના અંગપૂજા અને અગ્રપૂજા એમ બે પ્રકારે પડી જાય છે. દ્રવ્યપૂજા તે ભાવપૂજાનું નિમિત્ત છે એટલે એ દષ્ટિએ એ કરવા યોગ્ય છે. ભાવપૂજા તે મનની એકાગ્રતા થાય, પ્રભુ ઉપર બરાબર ચિત્ત લાગે એ એને ઉદ્દેશ છે. દ્રવ્યપૂજા ભાવપૂજાનું નિમિત્ત બને તેટલા પૂરતે જ તેને ઉપગ છે. એટલા માટે સાધુઓ દ્રવ્યપૂજા નથી કરતા, પણ માત્ર ભાવપૂજા જ કરે છે. એ હેતુ ખાસ ધ્યાનમાં રાખવા જેવું છે. આ ભાવપૂજા દુર્ભાગ્ય અને દુર્ગતિને નાશ કરનારી છે. દુર્ભાગ્ય એટલે ill luck-ખરાબ નસીબ. ભાવપૂજા આ બેટા નસીબને પણ સારા નસીબમાં ફેરવી શકે છે અને ખરાબ વખતને પણ સુધારી શકે છે. એટલા માટે ભાવપૂજા ખાસ કરવા ગ્ય છે અને તેને માટે જ આ સર્વ ઉપદેશ છે, એટલું જ નહિ પણ નારકાદિ ખરાબ ગતિને પણ કાપી નાખે છે, દૂર કરે છે. નરક ગતિમાં તે આખે વખત ક્ષેત્રવેદના, અ ન્યકૃત વેદના અને પરમાધાર્મિકકૃત વેદના-એમ ત્રણ પ્રકારની વેદનાથી પ્રાણ રહેંસાઈ જાય છે, એટલે એને દગતિ. માં ગણેલ છે. એ દુર્ગતિને ભવિષ્ય માટે છેદનાર પણ આ ભાવપૂજા છે, તેટલા માટે પૂજાના ત્રણ પ્રકારે અત્રે બતાવ્યા. અંગપૂજા, અગ્રપૂજા એ બે પ્રકાર દ્રવ્યપૂજાના થયા અને ત્રીજો પ્રકાર ભાવપૂજાને છે તે ખૂબ આદરવા યોગ્ય છે અને તે દુર્ભાગ્ય અને દુર્ગતિને છેદનાર હોવાથી ખાસ આદરણીય છે, એમ શાસ્ત્રાધારે આ ગાળામાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે. હવે પૂજાના બીજા પ્રકારો આપણે જોઈએ. અહીં સુધી પૂજાના ત્રણ પ્રકાર થયા અંગપૂજા, અગ્રપૂજા અને ભાવપૂજા. (૬)
તુરિય ભેદ પડિવત્તીપૂજા, ઉપશમ ખીણ સગી રે; ચઉહા પૂજા ઇમ ઉત્તરાયણે, ભાખી કેવળગી રે. સુવિધિ. ૭
અથ_ચે પ્રકાર તે પ્રતિપત્તિપૂજાને છે. તે પૂજા અગિયારમા ઉપશમ ગુણઠાણે, બારમા ક્ષીણમેહ સ્થાનકે અને તેરમા સાગકેવળી ગુણસ્થાનકે થાય છે. ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં એમ ચાર પ્રકારની પૂજા કેવળીએ-ભગવાને કહેલી છે. (૭)
- ટો–એટલે અંગ, અગ્ર અને ભાવપૂજા દેખાડી ચે ભેદ પ્રતિપત્તિપૂજા. તે પ્રતિપત્તિ શબ્દ ચરણ, સમાચરણ, સમાપત્તિ લક્ષણ જાણ. ઉપશમ ક્ષીણમેહ સગી ઇત્યાદિક કુલ
પાઠાંતર– ખીણ” સ્થાને–પીણુ પાઠ પ્રતમાં છે. “સંગી’ સ્થાને એક પ્રતમાં “સહયોગી ” પાક છે. બીજી પ્રતમાં સહભેગી” પાઠ છે; એક પ્રતમાં “સંયોગી’ પાડે છે. “ભાખી’ સ્થાને ‘ભાષી” પાઠ પ્રતમાં છે. 6)
શબ્દાથ–તુરિય = ચેાથે Fourth, ચતુર્થ, તુરીય. ભેદ = પ્રકાર, જતિને વ્યક્તભાવ. પડિવી = પ્રતિપત્તિ. પિતાનું અસલ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્રાદિ, સ્વરૂપનું ભાન થાય તે ચોથા પ્રકારની પૂજાને ભેદ. પૂજા = પા. સેવાનો એ પ્રકાર. ઉપશમ = ઉપશાંતમૂહ નામના અગિયારમે ગુણસ્થાનકે (જુઓ કમગ્રંથ), ખીણ = લીણમોહ નામના બારમે ગુણસ્થાનકે (જુઓ કર્મગ્રંથ) યોગી = કેવળીને મળે તે સગીકેવળી નામનું તેરમે ગુણસ્થાનક. ચઉહા = ચાર પ્રકારની. પુજા = પૂજાના ચાર પ્રકારઉત્તરઝયણે = ઉત્તરાધ્યયન નામના સૂત્રમાં (મળ સત્ર ). ભાખી = કહી બતાવી. કેવળ - કેવળજ્ઞાનીએ, જ્ઞાની મહારાજે ભોગી = કેવળી, કેવળજ્ઞાનના ભોગ કરતાં, અનુભવ કરતાં (૭).