________________
શ્રી ષભદેવ સ્તવન [ખરા પ્રભુપ્રેમનું સ્વરૂપ અલખની લીલા-વીતરાગતા; ચિત્તપ્રસન્નતા-આનંદમયતા ]
સંબંધ-શ્રી આનંદઘનજીની ચાવીશી ઉપર જ્ઞાનસાર અને જ્ઞાનવિમળસૂરિના બાળવબોધ અને ટબ ઉપલબ્ધ છે. શ્રી જ્ઞાનસારને બાલાવબોધ શ્રી ભીમશી માણેકે છપાવેલ છે. જ્ઞાનવિમળસૂરિને ટબ સંક્ષિપ્ત અને સુંદર છે. તેની ભાષાને જરૂરી વર્તમાન રૂપક આપી અર્થ પછી મૂકેલ છે. એને આશય લઈને શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભાએ વિ. સં. ૧૯૮૨માં અર્થ-ભાવાર્થ પ્રકટ કર્યા છે. એ સાધનેને મેં ઉપયોગ કર્યો છે. બે-ત્રણ પ્રતે મૂળના પાઠાંતરે જાણવા એકઠી કરી છે. તે પ્રતે મને શ્રી મુંબઈ ગેડીજી મહારાજના ભંડારમાંથી મળી છે.
એક એક સ્તવન પર લગભગ એક એક માસ સુધી મેં વિચાર કર્યો છે. દેરાસરમાં તે ગાયેલ છે, તેના પર યથાવકાશ પરિશીલન કર્યું છે અને તેને અંગે જે વિચાર થયે તે અત્ર મારા પિતાના વિચારની સ્પષ્ટતા માટે બેંધી લીધું છે. મને ઘણાં વર્ષોથી એમ લાગ્યું છે કે જ્ઞાનસારની ભાષામાં કહીએ તે “આશય આનંદઘન તણો, અતિ ગંભીર ઉદાર” હોઈ, તેના પર જેમ જેમ વિચારણા કરવામાં આવે તેમ તેમ નવીન નવીન સત્ય સાંપડે તેમ છે. લેખક પિતે જાતે અનુભવી હતા, મહાન યોગી હતા અને સ્પષ્ટ વક્તા હતા. એમના મનમાં જૈન ધર્મને રંગ બરાબર લાગી ગયેલું હતું. અને એમને દુનિયાની દરકાર નહોતી, એટલે એમના વચનમાંથી સારતત્વ ખૂબ સાંપડે તેવું છે અને એમની જીવનદોરી આત્મલક્ષ્મી અને આંતરલક્ષ્મી હોઈ અંદરથી જાગ્રત કરે તેવી તેમની માર્મિક શબ્દરચના છે. પિતે કવિ હોવાને દાવ ન કરનાર હેઈ, મનમાં સૂઝયું તે ગાઈ બતાવનાર છે, અને લેકપ્રશંસા કે જનતતિથી પર હોઈ માત્ર ચેતન-પ્રગતિ સાધક છે, એટલે એમના હૃદયગાનમાંથી ઘણાં જીવવા-જાણવા જેવાં તત્ત્વ સાંપડે તેમ છે. આ દષ્ટિથી માત્ર સ્વલાભની નજરે જે સૂઝયું તે અહીં બેંધી લીધું છે. એમાં અન્ય કેઈ અપેક્ષા નથી, પ્રશંસાને મેહ નથી, સાક્ષરતા બતાવવાને આશય નથી. આ દૃષ્ટિ સતત ધ્યાનમાં રહી છે. હું આ પ્રત્યેક સ્તવન ગાઉં છું, ત્યારે મને ઊંડી અનુભવવેદના થાય છે, અને તેને કઈ કઈ ભાગ લેખરૂપે કાયમ થાય તે સર્વ રીતે સ્વને લાભકારક છે એટલી દષ્ટિએ આ નેંધ કરી છે.
જનપ્રવાહમાં એવી દંતકથા ચાલે છે કે, એક વખત આનંદઘન મહારાજ (લાભાનંદજી) ચાલ્યા જતા હતા, ત્યાં કઈ સ્ત્રી પોતાના પતિ પાછળ સતી થવાને શ્મશાનયાત્રામાં જતી હતી. લેકો સતીને જય જય પિકારતા હતા અને સતીને મુખમાંથી કંકુ નીકળતું હતું. આજુબાજુ બનતા બનાવ તરફ સાધારણ રીતે દુર્લક્ષ કરનાર યોગીરાજને કેઈએ કહ્યું કે આ બાઈ પિતાના પ્રીતમ-ધણી પાછળ સતી થવા જાય છે. પિતાના ખેળામાં પતિનું માથું રાખી પિતે પતિની