Page Text
________________
૫: શ્રી સુમતિનાથ જિન સ્તવન
[ ૧૫૩
કર્યાં છે એમ માનવું તે આત્માપણુ કહેવાય છે. આત્માપણુ કરનારો વેપાર કરે કે લડાઈ કરે, શેોધખોળ કરે કે રસોઈ બનાવે, ટૂંકમાં, એ જે કાંઈ પ્રવૃત્તિ કરે તે પ્રભુના નામે કરે, પ્રભુ પ્રેરણાથી અને કોઈ જાતની બદલાની અપેક્ષા ન રાખતાં પ્રભુપ્રીત્યર્થ કરે, એ આત્માપણુ કહેવાય છે. આવી જાતનું ફળની અપેક્ષા રહિતપણું રાખવું એ યેગની શરૂઆતમાં ઘણું ઉપયાગી છે. એથી પ્રભુમાં એવી એકલીનતા થઈ જાય છે કે તે પ્રાણી જ પ્રભુમય થઈ ગયે એમ લાગે છે. એને લઈને પ્રાણી એક પ્રકારની નિઃસ્પૃહવૃત્તિ કેળવી પોતાની જાતને ભૂલી જાય છે.
આ સમપ ણુને સિદ્ધાંત બુદ્ધિને સત્તાષ આપે છે, કારણ કે ભગવાન પોતે પણ કાચ જેવા અવિકારી છે. કાચને અવિકારી કહેવાનું કારણ એ છે કે એ જેવા હાય તેવા આદશ બતાવે છે, એ કોઈની શરમ રાખતા નથી. આવી રીતે ભગવાન પોતે પણ અવિકારી છે. તેના હૃદયમાં પણ સાચા ખ્યાલ અવિકારીપણે આવી જાય છે. કોઈ કામ પોતાને હિસાબે કે જોખમે ન રાખતાં ભગવાનને અપગુ થાય તા એમાં બુદ્ધિ સતાષાય છે અને પોતે જાણે એનો દ્રષ્ટા જ માત્ર રહે છે. લેાકેાની નજરે આ આત્મપણુમાં સ`મતિ હોય છે, કારણ કે આ આત્માણનો સિદ્ધાંત ઘણાખરા ધર્માને, માન્ય હેાય છે અને પેાતાની યાગપ્રવૃત્તિ જનસમત છે એમ જાણી એ પ્રાણીને પણ એક જાતનો સંતાષ થાય છે. આ વ્યવહારનજરે સારી વાત થઈ. પણ એ આત્માપણુની બુદ્ધિથી પાછા હઠવું તે સાચા વિચાર છે. લાકોની સંમતિ ઉપર ન રાચતાં સમર્પણુથી આગળ વધવું અને સમર્પણથી પાછા હઠવું અથવા સમ`ણુ તે સર્વસ્વ છે અને હવે સાક્ષીભાવ સિવાય કાંઈ કરવાનું રહેતું નથી એવી જે એકાંત યુદ્ધિ થાય તે બુદ્ધિથી પાછા હઠવું તે સારો વિચાર છે, તે કર્તવ્ય છે, તે અનુકરણીય છે. અહીં લેાકસંમતિ અને આત્મપ્રગતિ વચ્ચે ઘણા વિરોધ આવે છે. ઘણા માણસા પસંદ કરે એટલે પોતાનું કર્તવ્ય થઈ ગયું અને પોતામાં પરિપૂર્ણ તા આવી ગઇ...એમ ન સમજતાં આગળ વધવું. પૂર્વના સમર્પણુના વિચારમાં સર્વસ્વ માનવું એ તે પેાતાની બુદ્ધિની કિ'મત કરાવે છે. જે પ્રગતિશીલ આત્મા હોય તે આગળ વધે છે; અને સમર્પણુમાં સર્વ આવી ગયું એમ માનતા હતા તેથી પાછા હુઠે છે.
6
પરિસણુ ’ના કોશના અર્થ · ચારે તરફ જવું' એમ થાય છે; એ રીતે વિચાર કરતાં સની જેમ આગળ જ વધવું, એકલા આત્મસમર્પણથી અટકવું નહિ, પણ સ` જેમ અવાજ કર્યાં વગર આગળ વધે છે તેમ યાગમાગ માં આગળ પ્રગતિ કરવી. યાગમાગમાં પ્રગતિ કેમ થાય તે આપણે આગળ જોશું. એ માગ માં આગળ જવું અને પ્રગતિ કરવી આવા અર્થ પણ નીકળે છે. સમપ ણુના સિદ્ધાંત ઠીક છે, પણ તેથી અને તેના પૂરતું અટકવાનું નથી, પણ યાગમાગે અતાવેલ રસ્તે આગળ પ્રગતિ કરવી એ પણ સારા વિચર છે. આ અર્થ કરતાં પાછા હઠવાની કે અણુ કરતાં અટકવાની વાત આવતી નથી, પણ બુદ્ધિને સ'પૂર્ણતા ન માનવી અને સમર્પણ કરતાં પણ આગળ વધવું
સંતેષ આપે તેવા સમર્પણમાં એવે ભાવ નીકળે છે. અને મને
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |