Page Text
________________
૪: શ્રી અભિનંદન જિન સ્તવને
[૧૩૧ (૮) “કવિ –સાહિત્યસેવી. ચમત્કારી શબ્દપ્રયોગ કરનાર, ભાષાને દીપાવે તેવું સાહિત્ય બનાવનાર અને ધર્મ ઉન્નતિ માટે તેને ઉપગ કરનાર. સાહિત્યકાર પણ રચના દ્વારા પ્રભાવક થઈ શકે એ નેંધવા જેવી બાબત છે.
આવા પ્રકારના શાસનપ્રભાવકની ગણનામાં વાદીને પણ મૂકેલ છે તે બતાવે છે કે જેને વિકાસમાર્ગમાં તક કે ન્યાયના અભ્યાસને, નયવાદના જ્ઞાનને અને અંશસત્ય, પ્રમાણસત્યના વિજ્ઞાનને અગત્યનું સ્થાન છે. અને છતાં યેગીની નજરે “તર્ક વિચારે રે વાદપરંપરા રે, પાર ન પહોંચે રે કય” એ વાત તે રહે જ છે. એટલે અભિનંદન સ્વામીના દર્શનની પ્રાપ્તિ દુર્લભ છે અને એ દર્શનમાં બતાવેલ નયવાદ તે માથાં તેડી નાખે તેવો આકારે વાદ છે, એટલું અત્રે જણાવે છે. તે વિષય પર સ્વતંત્ર પુસ્તિકારૂપે ઉલ્લેખ કરવાની ભાવના છે. અત્ર તે એ વિષયની પ્રાપ્તિ કે અભ્યાસની મુશ્કેલી પર ધ્યાન ખેંચી આગળ વધીએ.
આગમવાદ–આ રીતે દર્શનપ્રાપ્તિને અંગે તર્કશાસ્ત્ર અને નયવાદની દુરાપતા વિચારી. હવે એ દર્શનપ્રાપ્તિનું ત્રીજું સાધન આગમવાદ ગણાય તે પર વિચાર કરે છે. “આગ” એટલે જૈન દર્શનના મૂળ સૂત્રો, જેમાં જૈન દર્શનના ચારે અનુગની બાબત ઠાંસી ઠાંસીને ભરવામાં આવેલ હોય છે. આ આગમના જ્ઞાનને ઉપમિતિભવપ્રપંચકથાકારે “સદાગમ” નામના પાત્રમાં મૂર્તિમાન કરેલ છે. સદગમની દોરવણ, એનું સૌમ્ય, એની દીર્ઘદશિતા અને સર્વ સંગમાં એને આત્મસંયમ અને આજ્ઞાઆરાધક્ષણ માટેની ચીવટ અને ઉપદેશ ખાસ નોંધવા લાયક છે. આગમ અથવા સૂત્ર-સિદ્ધાંત એટલે ભગવાનના સમયમાં તેમના ગણધરે ત્રિપદી પ્રાપ્તિને અંગે રચેલ તથા પૂર્વના સમયમાં રચાયેલ મૂળ ગ્રંથે. એમાં દ્રવ્યાનુયેગ, ચરણકરણાનુગ, કથાનુગ અને ગણિતાનુગ એમ સર્વ અનુયેગને સમાવેશ થાય છે. આ સૂત્રનાં પાંચ અંગે બતાવવામાં આવ્યાં છે અને તેના જેટલું મહત્ત્વ પરંપરાના અનુભવને અથવા ગુરુસંપ્રદાયથી ઊતરી આવતા જ્ઞાનને આપવામાં આવે છે. એ પાંચ અંગ અને છઠ્ઠો પરંપરાવાદ એ છયેને સમયપુરુષનાં અંગ કહ્યાં છે. એના પર વિસ્તારથી વિવેચન શ્રી નમિનાથ ભગવાનના એકવીશમા સ્તવનની આઠમી ગાથાના વિવરણ પ્રસંગે થશે. અત્રે તે તેને નામનિર્દેશ કરવામાં આવ્યું છે. એમાં પરંપરાજ્ઞાનને અથવા સંપ્રદાયશિક્ષણને જે મહત્ત્વ અને સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે તે ખૂબ વિચારહણીય હોઈ આ સ્તવનની વિચારણામાં ખાસ પ્રસ્તુત છે. - આ આગમાં તે ચાલું ધોરણની હકીકત પણ હોય આપવાદિક (exceptional) સંગમાં પ્રાપ્ત થતી છૂટછાટોની વાત હોય; એના દાખલાઓ અમુક સગોને આધીન હોય અને એમાં દ્રવ્ય ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવ જોવાની, સગો અને જરૂરિયાત પ્રમાણે ફેરફાર કરવાની ચાવીઓ હોય એમાં દ્રવ્યાનુયેગની સાથે ચારિત્રવ્યવડારની સંકલન કરેલ હોય; ધર્મકથાના એકદેશીય, અનેકટેશીય, સર્વદેશીય દાખલાઓ હોય; એમાં વિધિસૂત્રો, વનસૂત્રો ભયસૂત્રો, હોય; એટલે આવાં પરસ્પર સંબંધિક તુલનાત્મક સૂત્રોને અમલ કરવામાં, ઉપદેશ કરવામાં, માર્ગદર્શન
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |