Page Text
________________
૧૧૬]
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી સમજાયું નથી, કોઈને સત્ય પ્રાપ્ત થયું નથી અને કોઈએ સત્ય જાહેર કર્યું નથી. તમે ગમે તે ધર્મ કે દર્શનકાર પાસે જશે તે તે સત્યને ઈજારદાર છે એ ભાવે જ તમારી સાથે વાત કરશે અને તમને દાવા સાથે કહેશે કે ભગવાને પોતે એને સત્યની સાચી ચાવીઓ આપી દીધી છે અને તે બેલે કે સમજાવે છે તે જ સાચી વાત છે અને સાચી વાત તેનામાં જ છે અને અન્યત્ર નથી.
આનંદઘનજી મહારાજે આ વિચારને પિતાના અડતાળીશમા પદમાં ખૂબ સુંદર રીતે મૂક્યો છે. એમાં વિશુદ્ધ દષ્ટિને કોઈએ નિષ્પક્ષ મૂકી નથી અને સર્વેએ પિતાપિતાનું ખેંચીને આ શુદ્ધ દષ્ટિને પીંખી નાખી છે, અને જેને જેમ ફાવ્યું તેમ તેને થાપી છે, ઉત્થાપી છે, અને એ રીતે એને અગ્ય ઉપયોગ કર્યો છે. અને એને અંગે પિતાની વાત સ્થાપવા જતાં એ વાત જ સાચી છે અને બીજે સાચી વાત છે જ નહિ અને હોઈ પણ શકે નહિ, આ રીતે પિતાનાં ડંફાણ ચલાવ્યાં છે.
સહુ થાપે અહમેવ –પરિણામે આપણે કઈ પણ મત, સંપ્રદાય, મઝહબ કે ધર્મને જઈને પૂછીએ તે દરેક “અપની અપની ગાવે”—પિતાની જ વાતને આગળ કરે, અને તમે જરા વિચાર કે શંકા કરશે તે અધમી થઈ જશે અને સત્ય અમને જ સાંપડયું છે એ વાતની જ સ્થાપના કરશે. એ દલીલ કરવા દેશે નહિ, એ સાચી સ્થિતિ સમજવાની તમારી તાકાત છે એને સ્વીકાર પણ કરશે નહિ. એકાંતને પક્ષ કરનાર, એકાંત સત્યમાં ગૂંચવાઈ જનાર નાના-મોટા મતે આ રીતે પિતાપિતાના તાનમાં મસ્ત થઈ ગયા છે.
“અહમેવ”—ઇવ-હું જ. હું કહું તે બરાબર છે. હવ-અવ્યય છે, એને અર્થ “જ” -નિશ્ચયાત્મક છે. હું જ અને બીજો કોઈ નહિ. જ્યાં એકાંતવાદ હોય, જ્યાં બીજી આંખ ઉઘાડવાની બંધી હોય, જ્યાં સત્યશોધનની દશા જ ન હોય, ત્યાં આવી હંકારાત્મક દશા હોય અને એ સમ્યગ્દર્શન સિવાય સર્વવ્યાપી છે, સર્વસાધારણ છે અને સત્યપ્રાપ્તિની આડે આવનાર હોય છે. મત, સંપ્રદાય કે દર્શન તથા મઝહબની આ દશા એના ફિરકાઓમાં, એના પેટા વિભાગમાં, એના ગચ્છમાં અને એના સંઘાડામાં પણ એ જ આકારે ચાલુ જણાશે. દરેક ગ૭વાળે પોતે જ સાચું સમજેલ છે એવા દાવાનાં ઘારણે જ ચાલે છે. અનેકાંતવાદને ઉપાસક પણ જ્યારે પિતાના સંપ્રદાય કે ગચ્છની ગૂંચવણમાં પડી જાય છે ત્યારે એ પિતાને કક્કો ખરે કરવાના આગ્રહમાં પડી જાય છે. આ હકીક્ત પર ચૌદમા શ્રી અનંતનાથના સ્તવનમાં વિવેચન થવાનું છે, એ બાબત ત્યાં માટે મુલતવી રાખી અત્રે એક વાતને જાણું લઈએ કે ગમે તે મત, સંપ્રદાય કે દર્શનકારની પાસે જઈને પૂછપરછ કરીએ તે તે પિતાની વાત સાચી છે, અને પિતે જે વાત કહે છે તે ભગવાને પોતે કહી બતાવેલ છે, એવી સ્થાપના વગર સંકોચે કરશે. સત્ય તરફ આંખ બંધ રાખવાની આવી વૃત્તિને પરિણામે દુનિયા કેવા ખોટા રસ્તે ઊતરી ગઈ છે, એકાંતવાદની પોષણામાં સત્યને કેટલું ખોરભે નાખી દેવાયું છે, અને પ્રેમ કે એકદિલીને રથાને કેટલા છેષ અને મરચાઓ ઊભા થઈ ગયા છે, તેને આખો ઇતિહાસ વિચારવા યોગ્ય છે.
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |