Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 120

શ્રી અભિનંદન જિન સ્તવન [દર્શનપ્રાપ્તિની તલસના; દર્શનપ્રાપ્તિની દુર્લભતા; પ્રભુકૃપાથી એની સુલભતા ]
સંબંધ–આદિનાથના પ્રથમ સ્તવનમાં પિતાના આદર્શ પતિ તરીકે જિનદેવને મુકરર કરી ચિત્તની પ્રસન્નતાએ પૂજનફળ પ્રાપ્ત કરવા નિર્ણય કર્યો. બીજા સ્તવનમાં એ પતિના પંથનું અવકન કર્યું. ત્રીજા સ્તવનમાં સેવનની ભૂમિકાની શુદ્ધિ કરવાને અંગે એને અભય, અદ્વેષ અને અખેદ થવાને આદર્શ રજૂ કર્યો. હવે અહીં આગળ વધતાં એ આદર્શ પતિના દર્શનની શુદ્ધિ કરવાને નિર્ણય કરવાની ઈચ્છાથી એની આકાંક્ષા રજૂ કરે છે. ત્યાં પ્રથમ દર્શન શું, એમાં કયા ભાવ રહ્યા છે અને એ શબ્દ અહીં ક્યા અર્થમાં વપરાયે છે, એની ચોખવટ કરી લેવાની જરૂર પ્રાપ્ત થાય છે.
દર્શન’ શબ્દનો અર્થ કોષ પ્રમાણે વિવિધ છેઃ દર્શન શબ્દ નીચેના અર્થમાં વપરાય છે –
જેવું, નજર, દષ્ટિ, અરીસે, દેખાડવું, ડળ, ઘાટ, ઉપદેશ, સ્વપ્ન, ધર્મ સંબંધી જ્ઞાન, બુદ્ધિ, અકકલ, સાંખ્ય, પાતંજલ, ન્યાય, વૈશેષિક, મીમાંસા અને વેદાંત એવા ષડ્રદર્શન પૈકી એક; હેમ, યજ્ઞ, દૃષ્ટિમાં પડવું, વારંવાર જેવું, મન, વગેરે (શબ્દચિંતામણિ).
અથવા શ્રી હરિભદ્રસૂરિના “ષદનસમુચ્ચય'ના અભિપ્રાય પ્રમાણે બૌદ્ધ, નૈયાયિક સાંખ્ય, જૈન, વૈશેષિક અને મીમાંસા (વેદાન્ત) પૈકી એક તત્ત્વજ્ઞાન કે મત-અભિપ્રાય. | દર્શનને અર્થ જૈન પરિભાષામાં “તત્ત્વરુચિ' અથવા સમ્યત્વ થાય છે. શુદ્ધ દેવ, શુદ્ધ ગુરુ, શુદ્ધ ધર્મની ઓળખાણ, તેને તે તરીકે સ્વીકાર અને અશુદ્ધ દેવ, ગુરુ અને ધર્મને પરિહાર તેને જૈન પરિભાષામાં દર્શન તરીકે બતાવવામાં આવેલ છે. પ્રભુને અથવા પ્રભુને યાદ કરાવનાર આદર્શને દેખવું તેને પણ જૈન પરિભાષામાં દર્શન શબ્દથી ઓળખવામાં આવેલ છે.
અથવા વસ્તુના સામાન્ય બોધને દર્શન અને વિશેષ વિગતવાર બોધને “જ્ઞાન” કહેવામાં આવે છે. દા. ત. સામેથી ચાલી આવનાર દૂરથી દેખાય ત્યારે તે માણસ છે એટલે બોધ થાય તેને “દર્શન” કહેવામાં આવે છે, અને તે હિંદી છે, કપડાં પહેરેલ છે, વાણીઓ છે વગેરે ઓળખાણ, તેનું નામ-ગામ જણાય તે “જ્ઞાન” કહેવાય છે. જાતિને બંધ Knowledge of genus તે દર્શન અને વિશેષ વિગતને બોધ Knowledge of species તે જ્ઞાન. એ રીતે પણ જ્ઞાન અને દર્શન વચ્ચે તફાવત બતાવી શકાય.
શ્રી દેવચંદ્રજીએ છઠ્ઠા પદ્મપ્રભુના સ્તવનમાં તુંજ દરિસણ મુજ વાલહેરે લાલ–એ ટેક સાથે દર્શન’ શબ્દ પર વિસ્તારથી તત્ત્વજ્ઞાન સંકલિત કરી આપ્યું છે, તેમાં પ્રભુના દર્શનને અનેક પ્રકારે જુદાં જુદાં દષ્ટિબિન્દુથી ખર્ચ એની મહત્તા બતાવી છે. ત્યાં એમણે “દર્શન’ શબ્દને