Page Text
________________
૩: શ્રી સંભવનાથ સ્તવન
થાય છે. સંશાધનકાય'ના સમાવેશ પણ આ પરાવતન–વિભાગના સ્વાધ્યાયમાં આવે.
‘અનુપ્રેક્ષા’—અગાઉ જે અથ ધારેલા હોય તેનું ચિંતવન કરવું તે અનુપ્રેક્ષા. પરાવત નામાં ગ્રહણશક્તિ અને યાદશક્તિ સાથે સબંધ રહે છે, જ્યારે અનુપ્રેક્ષામાં વિચારશક્તિ અને પૃથ રણશક્તિ સાથે સબંધ રહે છે.
ધ કથા’—ધકથા કહેવી, ધના ઉપદેશ કરવા, અને ધમમય વાતાવરણ જમાવવા માટે વિવિધ પ્રકારના જાહેર પ્રયત્ન કરવા.
હા
આ પાંચ પ્રકારના તપને સ્વાધ્યાય નામના અભ્ય’તર તપ કહેવામાં આવે છે અને સ અલ્પતર તપોની પેઠે ક`નિરા માટે એ બહું મહત્ત્વનું સ્થાન ધરાવે છે. ધર્માંમાં સ્થિર કરવા માટે તત્ત્વનું જ્ઞાન ભારે મહત્ત્વનો ભાગ ભજવે છે. અહીં ભૂમિકા તૈયાર કરવામાં યાગપ્રવેશને અંગે અધ્યાત્મગ્રંથનું શ્રવણ, મનન અને રિશીલન કરવાની હકીકત કહી છે. એટલે પ્રથમ અધ્યાત્મગ્રંથા કોને કહેવા તે માટે અધ્યાત્મને એળખવા પ્રયત્ન કરીએ.
‘અધ્યાત્મ’—આત્માને લગતી બાબત તે અધ્યાત્મ કહેવાય છે. બાનિ ધ્યામમ્. જે ગ્રંથેામાં આત્માને લગતી વાત આવે તે અધ્યાત્મગ્રંથ કહેવાય. આત્મા છે કે નહિં, એના અનાદિક સાથે સંબંધ કેવા છે, તે સબધ કેમ દૂર થાય, એ આવતાં કર્મોને કેમ રોકાય, એ લાગેલાં કમેના ભાગવટા કેમ થાય, નવીનકર્મી અને જૂનાં કર્મના સંબંધ કેમ થાય, ક બંધન અને કષાયના સબધ કેટલેા છે, મનાવિકારને એમાં શું સ્થાન છે, અનાભેગ અને કાઁસબંધ, કમ` પર સામ્રાજ્ય મેળવવામાં ભાવનાને સ્થાન, આત્માનું અમરત્વ, એની છુપાયલી શક્તિ, એ શક્તિને વ્યક્ત કરવાનાં સાધના, યાગના પ્રકારો, ત્રિકરણશુદ્ધિ, રાગ.દ્વેષના આત્મા સાથે સબંધ, કમ' ફળ આપે ત્યારે ચેતનમાં થતા પારિણામિક ભાવે, આત્મા અને પરભાવના સબ’ધ, આત્માને મોક્ષ થવાનાં સાધનો વગેરે અનેક બાબતો ‘અધ્યાત્મ'ની કહેવાય અને જે પુસ્તકોમાં આ ખાખતા પૈકી કોઇ કોઇની વિચારણા ખતાવી હાય તેને આધ્યાત્મગ્રંથ કહેવાય. શાસ્ત્રના ઘણા ગ્રંથામાં આત્મા સંબધી વાતા હોય છે. પણ કટલાંક પુસ્તકો તા આત્માની જ વાત કરે છે તે ખાસ અધ્યાત્મગ્રંથા કહેવાય. દાખલા તરીકે, હરિભદ્રસૂરિ મહારાજના યાગબિન્દુ, યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય, શાસ્ત્રવાર્તાસમુચ્ચય કે શ્રીમદ્ યશેાવિજય ઉપાધ્યાયની ખત્રીશ બત્રીશી કે અધ્યાત્મસાર અથવા શ્રી મુનિસુ’દરસૂરિ મહારાજને અધ્યાત્મકલ્પદ્રુમ કે શ્રી વિનયવિજય મડારાજના શાંતસુધારસ કે શ્રી હેમચંદ્રાચાય નું યોગશાસ્ત્ર—એ અને એવા આત્મા સબ'ધી વિચાર આપનારા ગ્રંથા અધ્યાત્મગ્રંથા કહેવાય. ભૂમિકા તૈયાર કરવામાં અધ્યાત્મગ્રંથ બહુ મહત્ત્વના ભાગ ભજવે છે. સાધુપુરુષોનો પરિચય, અકુશળ ચિત્ત પર અંકુશ અને અધ્યાત્મગ્રંથાનું વારંવાર મનન કરવાથી યાગકારણની ભૂમિકા તૈયાર થાય છે અને તૈયાર થયેલી ભૂમિકા પર સમુચિત ચિતરામણ થાય છે, જે પ્રગતિને ખૂબ મદદ આપે છે. અડ્ડી' યાદ રાખવાનું કે શાસ્ત્રમાં જેને ‘અધ્યાત્મયોગ' કહેવામાં આવે છે અને જેના પર શ્રી યાગબિન્દુ ગ્રંથમાં પુષ્કળ વિવેચન કરવામાં
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |