Page Text
________________
૩૨] ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
જ એને આવા કોઈ મૂર્ત રૂપે શોધવી વ્યર્થ છે. યશોવિજય આવી આનંદસ્થિતિની ને એ સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરનારની વધામણી ગાય છે.
આનંદની ગતિ, આમ, વિલક્ષણ છે. એને, યશોવિજય કહે છે કે, આનંદઘન જેવા કોઈ વિરલા જ જાણી શકે છે – પામી શકે છે. એ સ્થિતિનું સુખ સહજ છે. અચલ છે, અલખ છે. અનાયાસસાધ્ય છે – પ્રયત્ન કરવાથી મળે તેવું નથી, સ્થિર અને શાશ્વત છે, અલક્ષ્ય -- અગોચર – ઈન્દ્રિયાતીત છે. યશોવિજય આ સુખનો મહિમા કરે છે.
બીજા પદમાં યશોવિજયે આનંદઘનના દર્શનમિલને પોતાનામાં જગાડેલા ભાવનું વર્ણન કર્યું હતું. પછીથી એમણે સામાન્ય ભાવે વાત કરી હતી, પરંતુ એમાં યશોવિજય પ્રચ્છન્નપણે રહેલા ન હોય એમ માનવા જેવું નથી. હવે ફરીને યશોવિજય પોતાને દાખલ કરે છે. એ કહે છે કે સુજના (એટલેકે પોતાના) વિલાસ રૂપે – કડા રૂપે – અનુભવ રૂપે આનંદરસ પ્રગટ્યો છે, આનંદના અક્ષય ખજાના ઊઘડ્યા છે. ચિત્તમાં આ આનંદની સ્થિતિ આવે છે ત્યારે જ આનંદઘનને ઓળખી-પારખી શકાય છે. એવી સ્થિતિ આવી ત્યારે જ એમણે આનંદઘનને ઓળખ્યા-પારખ્યા. ફરી દેવો ભૂત્વા દેવું જેતુવાળી વાત.
હવે તો યશોવિજયની જ કથા. સાતમા પદમાં એમની આનંદાનુભૂતિનો. ઉમળકાભરેલો, ઉત્સાહપૂર્ણ ઉદ્ગાર છે – એ રી આજ આનંદ ભયો, મેરે તેરી મુખ નિરખનિરખ.
રોમરોમ શીતલ ભયો અંગો અંગ. આનંદઘનનું મુખ જોઈને, એમની પ્રત્યક્ષતાથી, આનંદ જન્મ્યો છે. કવિએ નિરખનિરખ' શબ્દ વાપર્યો છે; એ અહીં અર્થપૂર્ણ બને છે. નીરખીને એટલે ધ્યાનથી જોઈને, એકાગ્રતાથી જોઈને. શબ્દ બેવડાવ્યો છે એટલે વારેવારે ધ્યાનપૂર્વક જોઈને, સાતત્યપૂર્વક એકાગ્રતાથી દર્શન કરીને. એ દર્શન પરમ શાતા પ્રેરનારું છે. અંગો અંગ’ અને ‘રોમરોમ” – એકેએક અંગ અને એનું એકેએક રૂંવાડું શીતલ થયું છે, એનો સઘળો તાપ-સંતાપ જતો રહ્યો છે. સમસ્ત અસ્તિત્વ શાતાનો અનુભવ કરી રહ્યું છે.
શુદ્ધ સમજણ સમતારસ ઝીલત, આનંદઘન ભયો અનંતરંગ' એ પછીની પંક્તિ આપણને જરા દ્વિધામાં નાખે છે. શુદ્ધ સમજણ અને સમતારસમાં ઝીલે છે એ કોણ ? આનંદઘન કે યશોવિજય ? યશોવિજય માટેની એ પંક્તિ માનીએ તો આનંદઘન' શબ્દને ઘનિષ્ઠ – ગાઢ આનંદ એવા અર્થમાં લેવાનો રહે. અથવા યશોવિજય આનંદઘનરૂપ બની ગયા એમ સમજવાનું રહે. ‘ભયો' ક્રિયાપદ જોતાં આનંદઘન’ એટલે ઘનિષ્ઠ આનંદ એ અર્થઘટન વધારે સંભવિત્ત લાગે છે.
શુદ્ધ સમજણ એટલે સુમતિ. સુમતિ અને સમતા એ બે જુદા પદાર્થો છે કે એક ? અહીં તો બન્ને શબ્દો સાથે વપરાયા છે પણ કેટલીક વાર એ એકબીજાને
| SR No. | 005729 |
| Book Title | Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |