________________
૧૪૦ ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
‘આ મનુષ્યનાં કમો ક્ષય પામે છે' એમ કૃતિનું વિધાન છે. તેથી કર્મક્ષય માટે અનેક વિલક્ષણ જન્મની આવશ્યકતા રહેતી નથી. જ્યાં અનેક દેહ કહ્યા છે ત્યાં સગુણ બ્રહ્મના ઉપાસકોનો ઉલ્લેખ છે. પણ દેહનાશનો પ્રસંગ આવતો નથી, કારણકે પ્રારબ્ધ કર્મનો નાશ આત્મજ્ઞાનથી થતો નથી. તેથી એ આત્મજ્ઞાનની અવસ્થામાં પ્રારબ્ધના ફલને ભોગવતો. સકલસંસારને બાધિતવૃત્તિથી જોતો, સ્વાત્મારામ, વિધિનિષેધના અધિકારથી શૂન્ય, સંસ્કારમાત્રથી સદાચારમુક્ત, પ્રારબ્ધક્ષયની પ્રતીક્ષા કરતો, જીવન્મુક્ત દશાને અનુભવે છે.'
પણ અહીંથી આગળ ઉપનિષકાલમાં જવાની ઈચ્છા નથી એટલે પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજીના મંગલથી સમાપ્તિ કરીશ.
सर्वः शास्त्रपरिश्रमः शमवतामाकालमेकोऽपि यत - साक्षात्कारकते ते हृदि तमो लीयेत यस्मिन्मनाक । यस्यैश्वर्यमपङ्कितं च जगदुत्पादस्थितिध्वंसनैः ।
तं देवं निरवग्रहग्रहमहाऽऽनन्दाय वन्दामहे ।। જે દેવનું પ્રત્યક્ષ દર્શન કરવાના એકમાત્ર ધ્યેયથી, શમસંપન્ન સાધુપુરુષનો શાસ્ત્રસંમત સંપૂર્ણ પરિશ્રમ, ભગવાન પ્રતિ ઉન્મુખ થઈને આજીવન ચાલ્યા કરે છે, અને જેમનું હૃદયમાં સ્કુરણ માત્ર થતાં સંપૂર્ણ અજ્ઞાન-અંધકારનો વિલય થાય છે, જેમનું ઐશ્વર્ય જગતના ઉપાધિ, સ્થિતિ અને લયથી લુષિત થતું નથી એ દેવનું નિરાવરણ જ્ઞાનયુક્ત આનંદને માટે અમે અભિવાદન કરીએ છીએ.'
તેમણે એક અતિ પ્રખર નાયિક, તાર્કિકશિરોમણિ મહાન શાસ્ત્રજ્ઞ, જબરા સાહિત્યસ્રષ્ટા, પ્રતિભાશાલી સમન્વયકાર, આચારવાનું મુનિ અને સુધારક તથા પ્રભાવક સાધુ તરીકે જૈન શાસનની અનેકવિધ સેવા બજાવી. ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે બીજા હેમચંદ્રાચાર્યની ગરજ સારી છે. હેમાચાર્ય પછી સર્વશાસ્ત્રપારંગત, સૂક્ષ્મદ્રષ્ટા અને બુદ્ધિનિધાન યશોવિજય જેવા જૈન શાસનમાં કોઈ થયેલ નથી.
મોહનલાલદલીચંદદેશાઈ (જૈન સાહિત્યનો સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ')
