________________
“કાશિદ્ધાત્રિશિકા' D ૧૧૩
જોવા મળ્યું નથી, સિવાય કે એક વિવાદાસ્પદ ગ્રન્થ. એટલે એમ કહી શકાય કે ઉપાધ્યાયજી મહારાજાએ શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજાના પ્રરૂપેલા એ પદાર્થોનું વધુ સમર્થન કર્યું છે, એને માન્યતા બક્ષી છે અને એનો વધુ પ્રચાર-પ્રસાર કર્યો છે. પ્રસ્તુત ગ્રન્થ દ્વિત્રિશદ્ધાત્રિશિકા' તો આવા પદાર્થોનો દરિયો છે. આની સ્પષ્ટતા માટે બત્રીશેય બત્રીશીમાં મુખ્યતયા કયા-કયા ગ્રન્થાધિકારોનો અધિકાર છે તે જોઈએ ?
૧. દાનબત્રીશી : અનેક ગ્રન્થગત દાનવિષયક પ્રરૂપણાઓ પરથી આમાં સ્વકીય ઈહા અનુસાર મૌલિક પ્રરૂપણ કરેલું છે. દાન અંગેની વ્યવસ્થા એક પ્રકરણમાં આ રીતે કરેલી હોય એવું ક્યાંય જોવા મળ્યું નથી. આમાં ર૭માં તીર્થકૃદાન નિષ્ફળતાપરિહારાષ્ટકનો થોડોઘણો અધિકાર છે.
૨. દેશનાબત્રીશી : આમાં મુખ્યતયા પ્રથમ ષોડશક, દશમું ષોડશક, ૨૧મું સૂક્ષ્મબુદ્ધિઆશ્રયણાષ્ટક અને બીજા ષોડશકનો અધિકાર છે.
૩. માર્ગબત્રીશી : આમાં “ધર્મરત્નપ્રકરણ’ અને ‘ઉપદેશમાલા'ના અમુક અધિકારને અનુસરીને સ્વકીય ઈહાના બળે મૌલિક પ્રરૂપણા કરી છે.
૪. જિનમહત્ત્વબત્રીશી : આમાં થોડીક મૌલિક પ્રરૂપણા છે, અને ૨૪, ૨૫, ૨૬, ૨૭ તેમજ ૨૮મા અષ્ટકોનો અધિકાર છે.
૫ ભક્લિબત્રીશી : આમાં ૬, ૭, ૮ અને ૯મા ષોડશકોનો અધિકાર છે.
૬. સાધુસામગ્નબત્રીશી : ૯મા જ્ઞાનાષ્ટક, પમા ભિક્ષાષ્ટક, બ્રા સર્વસંપન્કરી ભિક્ષાષ્ટક, ૧૦મા વૈરાગ્યાષ્ટક, ૨૨મા ભાવશુદ્ધિ વિચારાષ્ટક અને ર૩મા શાસનમાલિન્યનિષેધાષ્ટકનો આમાં અધિકાર છે.
૭. ધર્મવ્યવસ્થાબત્રીશી : ૧૭માં માંસભક્ષણદૂષણાષ્ટક, ૧૮મા માંસભક્ષકમતદૂષણાષ્ટક, ૧૯મા મદ્યપાનદૂષણાષ્ટક, ૨૦મા મૈથુનદૂષણાષ્ટક અને ૧૧માં તપોડષ્ટકનો આમાં અધિકાર છે.
૮. વાદબત્રીશી : ૧૨મા વાદાષ્ટક, ૧૩મા ધર્મવાદાષ્ટક, ૧૪મા એકાન્તનિત્યપક્ષખંડનાષ્ટક, ૧૫મા એકાન્ત-અનિત્યપક્ષખંડનાષ્ટક અને ૧૬મા નિત્યાનિત્યપક્ષખંડનાષ્ટકનો આમાં અધિકાર છે.
૯. કથાબત્રીશી : શ્રી દશવૈકાલિકના ફ્યુલ્લિકાચારકથાઅધ્યયનની નિયુક્તિનો આમાં અધિકાર છે. / ૧૦. યોગલક્ષણબત્રીશી : યોગબિન્દુના ૮થી ૯૧ શ્લોક, ૩જા ષોડશક, “યોગબિન્દુના ૯૦થી ૯૬ શ્લોક અને યોગબિન્દુના ૩૪૯થી ૩૫૧ શ્લોકોનો આમાં ક્રમશઃ અધિકાર છે. ( ૧૧. પાતંજલયોગલક્ષણબત્રીશી : પાતંજલયોગદર્શનનો આમાં અધિકાર છે. એ લક્ષણ કૂટસ્થનિત્ય અપરિણામી આત્મામાં સંગત થતું નથી એ આમાં દેખાડ્યું છે. '/ ૧૨, પૂર્વસેવાબત્રીશી યોગપૂર્વસેવા અંગેના યોગબિંદુના ૧૦૯થી ૧૩૯