________________
રસાદિ ગુણોમાં વધનાર તે “ઉત્સર્પિણ” કાળ. હવે આ પ્રમાણેનો શબ્દાર્થ “ઉત્સર્પણ” શબ્દમાં બંધ બેસે છે કે નહિ, તે વિચારો. દ્રવ્યના ઉત્સર્ષણપૂર્વક આરતી ઉતારવી, એટલે દ્રવ્યની વૃદ્ધિપૂર્વક આરતી ઉતારવી. આની મતલબ, “બોલી બોલવાપૂર્વક આરતી ઉતારવી” એમ તે કાઢી શકાય તેમ નથી, પરંતુ આરતીની અંદર પસા, રૂપીયા, ગીની વગેરે નાંખીને, અને એ રીતે દ્રવ્યની વૃદ્ધિ કરવા પૂર્વક આરતી ઉતારવી, એજ એનો અર્થ થઈ શકે છે. આજ સીધો અર્થ છે. “ઉત્સર્પણ” શબ્દને અર્થ બોલી બોલવાને જે લેશે, તે કાળવાચક “ઉત્સપિણી” શબ્દમાં પણ તેવો અર્થ લેવો પડશે; એટલે કે “ઉત્સર્પિણી ” કાળ કેવો છે? તો રૂપ, રસાદિ ગુણોની બોલી બોલનાર છે, તેનો ચઢાવો કરનાર છે. શું આવો અર્થ સાગરજી મહારાજ મંજૂર કરશે કે ? નામંજૂર કરે તો “ઉત્સર્ષણ” શબ્દના અસ્મભિપ્રેત અર્થનું સુતરાં શરણ લેવું પડશે.
“3g-૬” નો અર્થ “ત્યાગ,” “અર્પણ” જો કરીએ તે એ બંધબેસતું છે. કારણ કે એ વ્યુત્પત્તિ પ્રમાણે “ઉત્સર્પિણ” નો અર્થ (રૂપ, રસાદિ ગુણોને) અર્પણ કરનાર–વિશેષ વિશેષ અર્પણ કરનાર ” એમ થાય છે, જ્યારે દ્રવ્યના ઉત્સર્પણનો અર્થ પણ દ્રવ્યનું
અર્પણ” થાય છે, અર્થાત– દ્રવ્યના અર્પણ પૂર્વક એટલે સ્વશક્તિને અનુરૂપ દ્રવ્ય નાંખવા પૂર્વક આરતી ઉતારવી” એવો થાય છે. જૂઓ કેવી તે બંને શબ્દોની (“ઉત્સર્પિણ” અને “ઉત્સર્પણ” ની) એક વાક્યતા !
ઉપસંહાર
ઉત્સર્પણ” શબ્દના અર્થને અંગે જેનેતર અને જૈન ગ્રન્થોનાં મહાનરો જોયાં. અને એ ઉપરથી એ પણ સમજી શકાયું કે–આન
૨. ‘ક મહારાજ તે શબ્દનો કેવો અર્થ કરે છે? ત્યારે હવે આ કૃત્યોન
લવાચ્છીશું અને આશા રાખીશું કે સાગરજી મહારાજ પોતાની છે. સ્પધાપૂ લેવાની ઉદારતા દાખવીને આપણને નમ્રતા અને
છે તે આ હે શીખવશે; અને સમાજમાં ઉભરાયલા કોલાહલને
