Nyaya Sangraha

SR No.: 005716
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnavallabhvijay
Publisher: Omkarsuri Aradhana Bhavan
Publication Year: 2001
Total Pages: 688
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 587

૪/૧. સૌત્ર ધાતુઓ.... ૨. પુત તી ! જવું. તતિ | ઉણાદિમાં કૃતિપુતિ. (3. ૭૬) સૂત્રથી ત્િ તિવર પ્રત્યય પરમાં આવતાં પુત્તિ'' | એટલે મધુમક્ષિકા - મધમાખી. (૩૫)
૩. નત માતાને | લેવું. તતતિ | મા ઉપસર્ગપૂર્વક આ ધાતુથી ઉણાદિમાં કૃતિપુતિ (3. ૭૬) સૂત્રથી તિ પ્રત્યય લાગતાં માત્તાપ | ગાનારંભ - ગીતનો પ્રારંભ. (૩૬)
૪. સાત સુવે સુખી થવું. સાતતિ | પ્રત્યય પર આવતાં સાહિસાતિયુનિધારિવારિતરનુપસત (૫-૧-૫૯) સૂત્રથી શ પ્રત્યય લાગતાં સાતથતિ - સુરd રોતીતિ – સતય: I સુખી કરનાર. (૩૭).
થ કારાંત ધાતુ :- ઋથ વીવીપ્રવધે ! કહેવું, કથા કરવી. f{ પ્રત્યય આવતાં અથવા બહુલતાએ ધાતુઓના ગણનો નિર્દેશ હોવાથી સ્વાર્થમાં પુરાદ્રિ ગણનો નિર્ પ્રત્યય લાગતાં - પૂરિશિષ્યસંપન્ન થર્વ સાંત્વ વીથ: ! ઘણા દાક્ષિણ્યવાળું, સાંત્વન આપનારું - શાંત કરનારું જે તે વચન કહ્યું... (મહાભારત) (આ ધાતુ અન્ન ન હોવાથી તે મ કારરૂપ સમાનલોપી ન થવાથી મસમીનનોપે(૪-૧-૬૩) સૂત્રથી ‘સન્વત્કાર્ય” થવાથી રૂ આદેશ અને દીર્ઘ આદેશ થયે ઉક્ત રૂપની સિદ્ધિ થાય છે. ) અથર્ એ વુતિ ગણમાં પઠિત ધાતુનું તો થતું ! એવું રૂપ થાય છે. (૩૮).
| રોપણ વ્યાસ
૧૦. તે મુખ્યત્વે છrf: - ત૫: સ્વ7: / છાગ, રોમ વગેરે વડે ગુંથાય તે – કંબલવિશેષ. પ્રીતિ - અર્થપણે - રાતત્તિ ચિત્તે પિત્તોડmતિ - તY: / શ્રાદ્ધકાળ.
૧૧. પતિ ઉદ્યન્ત મધુને – પુત્તિ: / મધ માટે ગમન કરે તે- મધમાખીઓ. ૧૨. આ માવો ન...તે ગાયતે ગૃહ્મતે તિ લાવવું નાનrfથપતિ -માતત્તિ /
ન્યાયાઈ મંજૂષા
૨ કારાંત ૪ ધાતુઓ :- ૧. ૩૨ મતે | આઘાત કરવો, અફાળવું. મોતિ ! ઉણાદિમાં રિત (3 ર૩) સૂત્રથી વત્ રૂજી પ્રત્યય લાગતાં ચિ: ગ તૂર્યવાદનનું વાજિંત્ર વગાડવાનું) ઉપકરણ: (૩૯).
- ૨. ક્ષ હિંસાકુંવરો ! હિંસા કરવી, ઢાંકવું. ક્ષતિ | ઉણાદિમાં ત્રર્ (3. ૪૪૬) સૂત્રથી ત્ પ્રત્યય આવતાં ક્ષત્રમ્ | શબ્દ બને. પછી તી ક્ષત્રીપત્ય ક્ષેત્રવિય: (૬-૧-૯૩) સૂત્રથી રૂચ આવતાં ક્ષત્રિય: " ત્વષ્ટક્ષતૃ૦ (૩. ૮૬૫) સૂત્રથી તૃ પ્રત્યય લાગતાં, ક્ષત્તા ! એટલે દ્વારપાળ. (૪૦).
૩. સુક્ત હિંસાસૌન્દર્યયો: હિંસા કરવી, સુંદર કરવું. સુન્દતિ | અર્ પર છતાં સુન્દ્ર, ૩સુરઃ આ બે દૈત્યો - દિતિના પુત્રો છે. જેઓ પરસ્પર યુદ્ધ કરીને મૃત્યુ પામ્યા. ઉણાદિમાં ઇટિ (૪. રૂ૫૭) સૂત્રથી ૩૨ પ્રત્યય લાગતાં સુન્દ્રાઃ | શોભન, સારું, (૪૧)
= ૫૩૯