________________
ચાત્રીસ અતિશય
૬૯
જ્યારે નમિનાથના રતવન દ્વારા દેવકૃત એગણીસ અતિશ વર્ણવ્યા છે.
દિગંબર માન્યતા— દિગબરા પણ ચાત્રીસ અતિશયે માને છે એટલું જ નહિ. પણ એના સહજ, કક્ષયજ અને દેવકૃત એમ ત્રણ વ પણુ સ્વીકારે છે પરંતુ એ વર્ગદીઠ સંખ્યા પરત્વે શ્વેતાંબર માન્યતાથી ભિન્ન મત ધરાવે છે.
દસ સહુજ અતિશય— ( ૧ ) શરીરનું અત્યંત સુંદર રૂપ, ( ૨ ) શરીરની અતિશય સુગંધ, (૩) પ્રસ્વેદના અભાવ, ( ૪ ) નીહારને અભાવ, ( ૫ ) હિત, મિત અને પ્રિય વાણી, ( ૬ ) અનન્ય ખળ, (૭) લેાહીની શ્વેતતાં, (૮) શરીરમાં ૧૦૦૮ લક્ષણા, ( ૯ ) · સમચતુરસ્ર ' સંસ્થાન અને ( ૧૦ ) ‘ વજ્રઋષભ-નારાચ ' સહેનન
'
’
"
દસ કર્મક્ષયજ અતિશય—(૧) તીથ કર જ્યાં ચાય ત્યાંથી સે ચેાજનમાં સુભિક્ષતા, ( ૨ ) આકશમાં ગમન, ( ૩ ) ચતુર્મુખતા, ( ૪ ) અક્રયાના અભાવ, (૫) ઉપસર્ગાના અભાવ, (૬) વલાહારનો અભાવ, (૭ ) સર્વ વિદ્યાનું સ્વામિત્વ, (૮) નખ અને કેશની અવસ્થિતતા, (૯) નેત્રની અનિમિષતા અને (૧૦) છાયાથી રહિત શરીર.
ચૌદ દેવકૃત અતિશય–( ૧ ) ‘અર્ધમાગધી ’ ભાષા, (૨ ) પરસ્પર મિત્રતા, (૩ ) દિશાઓનું નિર્મળ થવું, ( ૪ ) આકાશનું નિર્મળ થવું, ( ૫ ) સર્વ ઋતુઓનાં ફળ ફૂલ વગેરેના સમકાળે ઉદ્ભવ, ( ૬ ) એક ચેાજન પર્યંતની પૃથ્વીનું નિર્મળ થવું, ૧. જુએ નિયમસાર (ગા. ૭૧ ).
