________________
લ આઠ પ્રાતિહાર્યો.
ર૯ર૯૧–૨૨)માં કરાયેલી છે એટલે તેના જિજ્ઞાસુને તે જોઈ જવા ભલામણ છે. શ્રાવક ભીમસિંહ માણુકે છપાવેલ શ્રી પ્રતિક્રમણસત્રના ૧૪મા પૃષ્ઠમાં પણ આ સંબંધમાં ઊહાપેહ કરાયેલ છે.
દિવ્ય દવનિ–દિવ્ય વન તીર્થકરન જ ધ્વનિ છે તે પછી એમાં પ્રાતિહાર્યપણું કેવી રીતે ઘટે? આને ઉત્તર એમ અપાય છે કે જ્યારે માલવકેશિડ્યાદિ ગ્રામ રાગ વડે પ્રભુ ભવ્ય જનેને. દેશના દે છે તે વેળા દેવે વીણાદિ વગાડીને આ ધ્વનિને વિશેષ મધુર બનાવે છે એટલે દેવકૃત પ્રતિહારપણું બરાબર ઘટે છે. આ સંબંધમાં કેટલાક ઊહાપોહ “શ્રી સિદ્ધચક્ર” (૧ ૫, અં૩)ના પૃ. ૬૫–દદમાં કરાયો છે. ત્યાં દિવ્ય ધ્વનિને તીર્થંકરનું આત્મભૂતલક્ષણ ન ગણતાં એને દેવતાનું પ્રાતિહાર્યપણું શા સારું ગણવું તેને ખુલાસે ગવૈયાનો કંઠ અને વાજિત્રની મધુરતાનું ઉદાહરણ આપીને કરાય છે.
દિવ્ય ધ્વનિ વિષે દિગંબરની માન્યતા શ્વેતાંબર માન્યતાથી. જુદી પડે છે.
ચામર—જ્યાં જ્યાં તીર્થકર વિચરે ત્યાં ત્યાં (૧) પાદપીઠથી. યુક્ત સિહાસન, (૨) ત્રણ છ, (૩) જિનેશ્વરની આગળ ઈન્દ્રધ્વજ, (૪) એમની બંને બાજુએ યક્ષ દ્વારા ધારણ કરાયેલાં બે ચામરે તેમ જ (૫) આગળ કમળમાં પ્રતિષ્ઠિત કરાયેલ ધર્મચક ગગનમાર્ગે ગમન કરે છે એમ પવયણસારુદ્ધારની વૃત્તિ (પત્ર ૧૦૮)માં સૂચવાયું છે.
૧ જુએ પવયણસારુદ્ધારની વૃત્તિ (પત્ર ૧૦૭).
