________________
તીર્થકરેનાં લાંછને
વિવિધ પ્રશ્નોત્તર ( ભા. ૧, પૃ. ૫૬ )માં નિમ્નલિખિત ગાથા અપાઈ છે – "वसह गय हरिण कवि रवि ससि सिंह करी य चन्दभाणू य। संखो वसहो कमलो कमलो ससि सूर वसहो य ॥१८॥ થી ૨ રન્ટ સરિણા”
આ ઉલ્લેખ “વિહરમાણએકવિંશતિસ્થાનક” નામના ગ્રંથમાં હેવાનું કહ્યું છે. આના કર્તાનું નામ દર્શાવાયું નથી. જિનરત્નકેશ ( વિભાગ ૧, પૃ. ૩૬૧)માં શીલદેવે રચેલી અને પજ્ઞ ટીકાથી અલંકૃત વિહરમાણુજનકવિંશતિસ્થાન નામના જે ગ્રંથને ઉલ્લેખ છે તે આ જ હશે અને જે એમ જ
હોય તે એ પાઈય ભાષામાં હેઈ એનું નામ “વિહરમાણજિગવાસણ હોવું જોઈએ. આ ગ્રંથ કેઈ સ્થળેથી પ્રકાશિત
થયાનું જાણવામાં નથી. તે ઉપર્યુક્ત ગાથાઓ પ્રમાણે સુરપ્રભ નામના નવમા તીર્થંકરનું લાંછન ઘેડે નથી પરંતુ ચન્દ્ર છે જ્યારે બાકીનાં લાંછને તે ન્યાયાચાર્યો દર્શાવ્યાં છે તે જ છે. આથી એમ ભાસે છે કે કઈ કઈ તીર્થકરના લાંછન વિષે મતાંતર હશે.
અહીં જે વીસ લાંછને ગણાવાયાં છે તે પૈકી કેટલાંક સમાન છે પરંતુ એ તે ભિન્ન ભિન્ન મહાવિદેહના તીર્થકરો અગે છે (અને “મહાવિદેહ પાંચ છે) એટલે લાંછન ઉપરથી તીર્થંકરને ઓળખવામાં વધે આવે તેમ નથી.
