________________
૧૪૪ જ્ઞાતપુત્ર શ્રમણ ભગવાન મહાવીર વર્ણવાયે છે : “છમ્માણી ગામ, શેવાળ, કટના શલ્યનો પ્રવેશ, મધ્યમ પાપા, ખરક વૈવ, સિદ્ધાર્થ (વણિક) અને કઢાવે છે. આને લગતી પ્રસ્તુત ગાથા નીચે મુજબ છે –
"सम्माणी गोव कडसलपवेसणं मज्झिमाए पाषाणं । खरतो वेज्जो सिद्धस्थ वाणिओ णहिरावेति ॥ ५२९॥"
આ પ્રસંગ શબ્દના નાહક સાથિયા પૂર્યા વિના અને પ્રત્યેક મુખ્ય બીનાને પૂરતે ન્યાય આપીને આવસ્મયની ગુણિના કર્તાએ આલેખે છે. ઉપલબ્ધ સાહિત્ય જોતાં પ્રાચીનતાની દ્રષ્ટિએ પણ આ આલેખન મહત્વનું છે એટલે એને હું અહીં ગુજરાતીમાં અનુવાદ આપું છું.
ત્યાર બાદ (મહાવીર) સ્વામી છમ્માણી (સં. ષણમાની) નામના ગામમાં ગયા અને એની બહાર પ્રતિમાઓ (અર્થાત કાયેત્સર્ગ ધ્યાનમાં) રહ્યા. ત્યાં એમની પાસે એક ગેવાળ બળદ મૂકીને ગામમાં પેઠે. (ગાય વગેરે) દેહવા વગેરેનું કાર્ય કરીને એ (ત્યાંથી) નીકળે. પેલા બળદે તે જંગલમાં ચરવા માટે ચાલ્યા. ગયા. પછી પેલે ગોવાળ આવે. એણે (મહાવીરસ્વામીને પૂછ્યું : હે દેવાર્યક! બળદે ક્યાં છે? ભગવાને જવાબ ન આપે. આથી એ વાળ) ખૂબ ગુસ્સે થયે, એણે ભગવાનના બંને કાનમાં
૧. આ ગામે “મિંઢિયા ગામ થઈને મહાવીર સ્વામી આવ્યા હતા. આ “છમ્માણી” ગામ “મધ્યમા પાવાની પાસે આવેલી “ચંપાનગરીના રસ્તા ઉપર આવેલું હતું.
૨. આ ઉપસર્ગને ઉલ્લેખ આયારમાં તેમ જ પસવણા કપમાં તે નથી.
