________________
વીરવર્ધમાનસ્વામીના વર્ષાવાસ
૧૩૧
અને નગરમાં વિચર્યાં અને જયાં જયાં એમણે વર્ષોવાસ કર્યાં તે તે સ્થળોની કાલગણનાપૂર્વકની આધારભૂત માહિતી પૂરી પાડનાર કેઇ સર્વસામાન્ય સાધન છે ખરું? એ જતના યથાર્થ નકા મળે છે ખરા ? આ પરિસ્થિતિમાં જે પરિશ્રમ લઈને મુનિશ્રી (હાલ પન્યાસ) શ્રીકલ્યાશુવિજયજીએ જૈન સત્ય પ્રકાશ”માં પહેલ કરી અને અાગળ જતાં શ્રમણ ભગવાન્ મહાવીર' નામની પોતાની કૃતિમાં એ વિષે સવિસ્તર ઊડાપેાહ કર્યા તે પ્રશસનીય ગણાય. ‘ગમે દ્વારક' અનન્તાગરસૂરિએ સિદ્ધચક્ર”માં આ બાબત કલ્પણવિજયજીના વિચારોની સમીક્ષારૂપે હાથ તે ધરી પણ એ કાર્ય આગળ વધ્યું નહિ, અન્ય કાઇએ આ દિશામાં સબળ પ્રયાસ કર્યો હૈાય એમ જાણવામાં નથી. આથી અત્યારે તે શ્રણ ભગવાન્ મહુમાં તીર્થકર-જીવનને સર્વજ્ઞજીવનને લગતા વર્ષાવાસને જે ક્રમ રજૂ કરાયા છે તેને અનુસરીને હું આ બાબત આ લેખમાં ઉપસ્થિત કરુ છું :
86
પોસણાકલ્પ ( સુત્ત ૧૨૧ માં મહાવીરસ્વામીના ૪૨ વર્ષાવાસ પૈકી કેટલા કચાં થયા તેને ઉલ્લેખ છે. આ ઉલ્લેખામાં નગરનાં નામેા જે ક્રમે રજૂ કરાયાં છે તે સકારણ હાય તા તે શાને આભારી છે એ જાણવું બાકી રહે છે. એ નામે વર્ષોવાસેાની સંખ્યાને કે વર્ષોવાસનાં સ્થળેના અંતરને લક્ષ્યમાં રાખીને કે જે ક્રમે વર્ષોવાસે કરાયા તે ક્રમને ઉદ્દેશીને તે ચેાજાયાં નથી. અકારાદિ ક્રમ જેવા સ્થૂળ વર્ગીકરણને પણુ લક્ષીને રજૂ થયાં નથી તે! આ ખાખત વિશેષજ્ઞા પ્રકાશ પાડવા કૃપા કરશે ?
પાસવણાકમ્પની ‘ શ્રીકલ્પસૂત્ર ' એ નામથી ઈ. સ. ૧૯૧૪માં “દે. લા, જૈ. પુ. સંસ્થા ” તરફથી પ્રકાશિત આવૃત્તિ
